| 1 | TE WHETU O TE TAU.
|
|---|
| 2 | Haere mai e aku potiki, kawea mai te taonga
|
|---|
| 3 | kawea mai kiuta, kawea mai ki Waikato, kawea
|
|---|
| 4 | kia kite nga iwi. Haere mai e Hare Reweti,
|
|---|
| 5 | haere mai ki Waikato, haere mai ki to iwi; kawea
|
|---|
| 6 | mai te tika; kawea mai te marama. Haere mai kiuta
|
|---|
| 7 | haere mai te pai.
|
|---|
| 8 | Ka tu ko Hare Reweti; "Karangatia e taku
|
|---|
| 9 | tamaiti karangatia. He tika ano kia tangi mai nga
|
|---|
| 10 | manu o tai ki nga manu o uta; he tika kia rere te
|
|---|
| 11 | waimaori ki te waitai. Ko Maramarua ano toku
|
|---|
| 12 | kaha, e whakaae ana au ki ta te iwi.
|
|---|
| 13 | " Hore te tukituki te tahu o taku
|
|---|
| 14 | A te whakama ra e tahu nei a
|
|---|
| 15 | Ku kamo aku rongo au raki
|
|---|
| 16 | Te makau a Torengi taku rawhi
|
|---|
| 17 | Nga mai te ngu i tona ihu e pono
|
|---|
| 18 | Tikanga kia hoe i runga ra ngonge
|
|---|
| 19 | Kei te here te hipi ra i a Rewi
|
|---|
| 20 | Nuku mai ki ahau he whakahau
|
|---|
| 21 | Ka pakaru ka wehe taku kiri
|
|---|
| 22 | Ho tunga ka ana mai nau e Hare
|
|---|
| 23 | Pata ki tahau tikanga hore ko a
|
|---|
| 24 | Ku mahi ka tuia e te ngutu te ao
|
|---|
| 25 | O ta ko runga ka pehi ki
|
|---|
| 26 | Te tonga wai roro tu ana te ngaru
|
|---|
| 27 | Ki kai waka rite i te tinana ka wai rori ianei."
|
|---|
| 28 | No te mutunga o te waiata ka haere ki te karakia.
|
|---|
| 29 | Moe iho ao ake ka kareretia mai matou e nga
|
|---|
| 30 | rangatira o Paetai. No taua ra ano ka haere matou,
|
|---|
| 31 | no te tatanga ki nga paenga kainga ka pa te karanga:
|
|---|
| 32 | Haere mai e te manuwhiri tuarangi
|
|---|
| 33 | Na taku potiki koe i tiki atu ki
|
|---|
| 34 | To taha tu o to rangi kukume mai ai
|
|---|
| 35 | Haere mai!
|
|---|
| 36 | No to matou taonga atu ki te nohoanga ka tu nga
|
|---|
| 37 | rangatira ki te ruru, me to ratou Pakeha me Amutiti
|
|---|
| 38 | E tare ana nga kara a Kuini, e pao ana te mano
|
|---|
| 39 | Noho kau ano matou kei runga ko Te Wharepu:
|
|---|
| 40 | Haere mai, haere mai e Hare Reweti te matua o nga
|
|---|
| 41 | iwi; haere mai kiuta, haere mai ki Waikato kawea
|
|---|
| 42 | mai te maramatanga Kawea mai to ora haere mai. E
|
|---|
| 43 | te matua o nga iwi, kahore he whakaaro ke atu; koia
|
|---|
| 44 | ano tena; kei i a koe te whakaaro o te iwi. Haere
|
|---|
| 45 | mai iana kia kite i to iwi, takahia mai i Hauraki
|
|---|
| 46 | kawea mai te pai.
|
|---|
| 47 | Kei runga ko Hare Reweti:-Karangatia e taku
|
|---|
| 48 | tamaiti e Te Wharepu, karangatia. Tenei te haere
|
|---|
| 49 | nei. He haere aha ta te mokai? He whakarite kau
|
|---|
| 50 | tenei i te kupu o te iwi, kia mihi ki nga owha o nga
|
|---|
| 51 | tupuna i waiho iho. E ki te tangata ki a koe, te mea
|
|---|
| 52 | ra meatia, he teka rawa koe nei. Waiho atu ki a ia
|
|---|
| 53 | ona he; ko koe e taku tamaiti hei pai anake ano mou.
|
|---|
| 54 | titiro ki te rangi e heke mai ana i reira te tomairangi
|
|---|
| 55 | ki tenei otaota, ki tenei otaota; koia hoki ko tenei, ko
|
|---|
| 56 | te matua mo taua kei runga. E taku tamaitito taua
|
|---|
| 57 | matua, kia u te pupuri, ahu whakarunga te titiro.
|
|---|
| 58 | ehara i te ara pungawerewere i piki ai a Tawhaki
|
|---|
| 59 | engari kua maro to taua ara i a te Karaiti.
|
|---|
| 60 | Kei runga ko Waikato:-Haere mai te matua o te
|
|---|
| 61 | maramatanga, haere mai e Hare Reweti, ki Waikato
|
|---|
| 62 | haere mai te whetu marama o te ata. Haere mai; ka
|
|---|
| 63 | nga to haere mai kia kite koe i nga iwi. Haere mai
|
|---|
| 64 | ki Taupiri haere mai ki Pirongia ka ora tenei,
|
|---|
| 65 | ka kite atu na matou i a koe. Haere atu he
|
|---|
| 66 | iwi, haere atu he iwi, kawea to tika, a te
|
|---|
| 67 | ngutu ra ano o te manu. [Ko te waiata pai a Waikato
|
|---|
| 68 | kihai i mohiotia kihai i tuhituhia
|
|---|
| 69 | Kei runga ko Hare Reweti Karanga mai o taku
|
|---|
| 70 | tamaiti, karanga mai ana. Ki au ano e taku tamaiti
|
|---|
| 71 | ne kupapa noa iho, ka po, he tangata aha te haua. E
|
|---|
| 72 | ki ana koe me haere au, a,-te ngutu ra ano o te manu.
|
|---|
| 73 | He whakaaetanga tenei naku ki to kupu Ko aku
|
|---|
| 74 | koiwi tenei kua oti te pupu, kua kawea mai ki a koe.
|
|---|
| 75 | E taea teaha?-Kua eke tenei kei runga kei o turi.
|
|---|
| 76 | E taku tamaiti ko te tika kei runga; ko te taonga nui
|
|---|
| 77 | ano tena ko te kupu o to matua i te rangi.
|
|---|
| 78 | E wero e te tonga wero tonu ki te kiri
|
|---|
| 79 | Katahi te mamae kaata rangona iho
|
|---|
| 80 | Ngau kinikini ana ki taku tinana nei
|
|---|
| 81 |
|
|---|
| 82 |
|
|---|
| 83 |
|
|---|
| 84 |
|
|---|
| 85 |
|
|---|
| 86 |
|
|---|
| 87 |
|
|---|
| 88 |
|
|---|
| 89 |
|
|---|
| 90 |
|
|---|
| 91 |
|
|---|
| 92 | Na Tiki ra e nana i hahau
|
|---|
| 93 | roa te taha tika i kawea mai ai
|
|---|
| 94 | Nga rae ka wero o Taupo i waho
|
|---|
| 95 | E peka kauta ra kiata tirohia
|
|---|
| 96 | He tuhinga pukapuka nau o Patene
|
|---|
| 97 | i Ka ai ha tutara ina te rau e pae"
|
|---|
| 98 | Ka mene ki awhea ko au tonu ano
|
|---|
| 99 | Te hara taua nei ki to poti o te ngutu
|
|---|
| 100 | Hui rua o te iwi te rongo whai makau
|
|---|
| 101 | Naku i kawe atu te whare i a Te Rau
|
|---|
| 102 | E hira taku rongo te rongo haere mai
|
|---|
| 103 | I a Po i uta e angi ana mai
|
|---|
| 104 | Kaiana ki te tihi o Taupiri i runga
|
|---|
| 105 | Mei tata ki te mate ka koraweke au
|
|---|
| 106 | Ka itiitiano aku rangi ki te ao
|
|---|
| 107 | Ka huri nei au ki taku moenga ia.
|
|---|
| 108 | Ka mutu te waiata a Hare Reweti ka tonoa ki te
|
|---|
| 109 | whare ka tukua ta kai. Muri ihowa tonoa matou e Te
|
|---|
| 110 | Wharepu kia haere kia kite i a Te Kihiringi Te Kanawa
|
|---|
| 111 | Tae atu ka korero a Te Wharepu, a Karaka Te Tani-
|
|---|
| 112 | wha me ara atu rangatira. Kei runga ko Te Kihi-
|
|---|
| 113 | ringi;Haere mai e Hare Reweti, haere mai ki Wai-
|
|---|
| 114 | kato, haere mai ki Kawhia, haere mai kiuta eto matou
|
|---|
| 115 | matua. Kawea mai te tika ki o tamariki. E pa e
|
|---|
| 116 | Hare Reweti, ko te tikanga tena kei i a koe
|
|---|
| 117 | Ka whakahua te waiata, kaore i matauria.
|
|---|
| 118 | Koi runga ko Hare Reweti:Ae e taku papa, ae,
|
|---|
| 119 | karangatia. He tangata aha ia i karangatia ai o koe.
|
|---|
| 120 | Me pewhea koa ianei i te aroha ki te iwi;' Kahore ho
|
|---|
| 121 | tikanga ke atu, kuia ano tena. E ki ana au ko te tika
|
|---|
| 122 | tenei. E ai ana tika i tenei hanga i to pakanga?E
|
|---|
| 123 | taea taeha ua taku papa
|
|---|
| 124 | Tera nga rae rehurehu ana mai e
|
|---|
| 125 | Kakarauri e ki Rewatemura e
|
|---|
| 126 | Kore e kitea atu i te korehutanga e
|
|---|
| 127 | I te ahi whakapo ki Waikato raia e
|
|---|
| 128 | Taua to pai kei tawhiti rawa, i.
|
|---|
| 129 | I te aonga ake o te ra ka tu te whakawa mo Rangi*
|
|---|
| 130 | riri, haere ake ana te Ngaungau ki Rangiriri; a,
|
|---|
| 131 | aratakina ana e Ngatimahuta ki runga ki te toropuke,
|
|---|
| 132 | e tu ana nga kara, e pae ana te Kaimatakitaki. Tenei
|
|---|
| 133 | nga korero o taua whakawakanga nui.
|
|---|
| 134 | Rangiriri, Maehe 26, 1858.
|
|---|
| 135 | Ko nga korero o te whakawakanga o Kumukumu.
|
|---|
| 136 | Ka rupeke ki te nohoanga, ka whakatika a Maneha
|
|---|
| 137 | Te Rotorua ka mea; ki a Kihi, "Haere mai e taku matua,
|
|---|
| 138 | haere mai, ta te mea, nau te take o te he. Ko tenei
|
|---|
| 139 | ki a koe te whenua." Ka mutu ta Maneha. Kei
|
|---|
| 140 | runga ko Waata Kukutai ka mea, "Kahore he kai
|
|---|
| 141 | korero i naianei, ko au anake. Whakarongo mai e
|
|---|
| 142 | aku matua, ko te tamaiti nei tenei, kua whanau hu
|
|---|
| 143 | tamaroa; kua tupu nga niho, kua kai i te kai. Na
|
|---|
| 144 | te Wairua Tapu pea tenei tamaiti; titiro hoki, kua
|
|---|
| 145 | haere tu." Ka patai a Waata ki a Wiremu Te
|
|---|
| 146 | Kumete, ka mea "E Wi, ki awai te tamaiti nei?"
|
|---|
| 147 | Ka ki atu a Wiremu "Ki a komako Kihi." Ka mea
|
|---|
| 148 | atu a Waata, "E aku matua ko te tamaiti nei tenei e
|
|---|
| 149 | hikitia atu nei e au Na, i naianei, ki a koutou te
|
|---|
| 150 | tamaiti nei; kia pai te atawhai, ta, te mea, he kauma-
|
|---|
| 151 | tua koutou, Ko te tamaiti nei, me oti atu ki a kou-
|
|---|
| 152 | tou." Ka mutu a Waata. Kei runga ko Te Kau,
|
|---|
| 153 | ka haere tuohu, ka mea. "Ehara au i te Kai whakawa
|
|---|
| 154 | kia kia te mai, kahore ano i tika noa taku tuara, no
|
|---|
| 155 | te toru o aku haerenga ka tika taku tuara, ka tu nei
|
|---|
| 156 | au ki runga. Ko tenei e taku potiki, ki a koe ano te
|
|---|
| 157 | whenua." Ka mutu. a Te Kau. Kei runga ko Wai-
|
|---|
| 158 | kato,' ka mea "Kaua e whakaroaina te korero, ka
|
|---|
| 159 | pahoahoa nga matenga i te ngaunga o to ra. Ka ora
|
|---|
| 160 | au, rara! ka ora au, ka ora au! Ko tenei tamaiti ka
|
|---|
| 161 | hemo i te kai, kahore aku waiu, engari me whakahoki
|
|---|
| 162 | ki tona whaea, kei taetae nga u o te whaea, ka mate."
|
|---|
| 163 | Ka mea ano a Waikato, "E Kihi, tangaengaetia to
|
|---|
| 164 | mokopuna." Ka tahuri a Waikato ki a Maneha, ka
|
|---|
| 165 | mea, "E toma ki a koe ano te tamaiti nei. Kei pa te
|
|---|
| 166 | he ki tenei tamaiti, ako, ake Amene." Ka mutu.
|
|---|
| 167 | Kei runga ko Kihi, ka mea, "E mea ma, e whakaae
|
|---|
| 168 | tika ana ra nei te tangata nei kia - taku moko-
|
|---|
| 169 | puna;'"' Ka oho -ake'"Ae." Ka patai ano. a Kihi, |
|---|
