1 | MATARIKI.
|
---|
2 |
|
---|
3 | Tomo rawa atu a ia ki roto i taua Aua.
|
---|
4 | UPOKO XI
|
---|
5 |
|
---|
6 | Heoi.
|
---|
7 |
|
---|
8 | Ka tohetohe, ka tohetohe a Rae-Totara
|
---|
9 |
|
---|
10 | ki te taniwha ki a Mokete kia hoatu he
|
---|
11 |
|
---|
12 | moni ki a ia. Kaore te taniwha e pai.
|
---|
13 |
|
---|
14 | I ki atu a Mokete ki a ia, "E Rae-Totara
|
---|
15 |
|
---|
16 | E matau ana ahau ki a koe, ki ou mahi
|
---|
17 |
|
---|
18 | kino katoa, ki ou mahi patipati ki te Iwi
|
---|
19 |
|
---|
20 | Tawhito, ki ou mahi tinihanga ki a ratou,
|
---|
21 |
|
---|
22 | mo o ratou whenua. E mohio ana hoki
|
---|
23 | wha Tika, e te Hupuirimi Kooti mo ou
|
---|
24 |
|
---|
25 | hara.
|
---|
26 | UPOKO XII.
|
---|
27 |
|
---|
28 | Pouri Kerekere te ngakau o Rae-Totara
|
---|
29 | ki tenei korero a Te Taniwha ki a ia.
|
---|
30 |
|
---|
31 | Kaore rawa atu he moni a Rae-Totara,
|
---|
32 | hei hoko kai mana, kaore he whare ona
|
---|
33 | kaore he hoiho, kaore he kiki, he aha
|
---|
34 | ranei.
|
---|
35 |
|
---|
36 | Ka haere atu a ia, a, ka hoki atu ano a
|
---|
37 | ia ki tu Taniwha kia Mokete.
|
---|
38 |
|
---|
39 | Ka tahi ka whakaatu atu a Rae-Totara
|
---|
40 |
|
---|
41 | ki te Taniwha i etahi pukapuka he mea
|
---|
42 |
|
---|
43 | tuhituhi ki runga. Ka ki atu Rae-Totara
|
---|
44 |
|
---|
45 | ki te Taniwha, "Tirohia! Kia mohio koe
|
---|
46 |
|
---|
47 | ko enei pukapuka, na Te Iwi Tawhito i tuhi
|
---|
48 |
|
---|
49 | o ratou ingoa ki roto. Kua tukua mai
|
---|
50 |
|
---|
51 | e ratou kia au o ratou whenua katoa, me
|
---|
52 |
|
---|
53 | nga mana whakahaere katoa, me te mea
|
---|
54 |
|
---|
55 | tonu naku tonu ake te whenua. Ka hiahia
|
---|
56 | ahau ki etahi moni, heoi, ka hoatu enei
|
---|
57 | pukapuka e au, ka tahi ka riro mai te moni
|
---|
58 | ki au. Mawai hoki e whakaatu atu ki a
|
---|
59 | ratou He tangata mohio hoki ahau ki
|
---|
60 | nganga kopikopikotanga o te ture."
|
---|
61 |
|
---|
62 | Ka rongo te Taniwha ki enei korero, ka
|
---|
63 | noho puku a ia. Ahua pouri ana a ia ki
|
---|
64 | ena korero a Rae-Totara. He aroha nona
|
---|
65 | ki te Iwi Tawhito, ki te iwi, na ratou i
|
---|
66 | tuku atu o ratou whenua ki te roia-minita.
|
---|
67 |
|
---|
68 | UPOKO XIII.
|
---|
69 |
|
---|
70 | Katahi rawa ka whai kupu tu Taniwha.
|
---|
71 | Ka ki atu a ia kia Rae-Totara, '' Kia
|
---|
72 | mohio koe ka hoatu e au nga moni katoa e
|
---|
73 | hiahiata ana e koe i runga i enei pukapuka
|
---|
74 | tuku a te Iwi Tawhito i o ratou whenua ki
|
---|
75 | a koe. Mau te whakaaro, mau to tikanga
|
---|
76 | kia ratou. Kia mohio ana hoki Koe, ki te
|
---|
77 | kore koe e whakahokimai i aku moni
|
---|
78 | koura katoa e hoatu ana e au kia koe, tera
|
---|
79 | ranei au e hoatu ki a koe i te ra tonu i
|
---|
80 | whakaritetia e tana. Kore rawa atu toku
|
---|
81 | ngakau aroha. Ka hamama toka waha, ka
|
---|
82 | horomia e au nga whenua a te Iwi Ta-
|
---|
83 | whito.
|
---|
84 |
|
---|
85 | Mo ratou, me a ratou tamariki a muri
|
---|
86 | tonu atu te mate. E hara hoki "i au to
|
---|
87 | ratou KAITIAKI."
|
---|
88 |
|
---|
89 | UPOKO XIV
|
---|
90 |
|
---|
91 | Na, tangohia ana e Rae-Totara, nga
|
---|
92 | peeke koura, e hia ranei miriona pauna te
|
---|
93 | moni, e hia ranei, a, haere atu ana.
|
---|
94 |
|
---|
95 | E ngari, puritia ana e Te Taniwha nga
|
---|
96 | pukapuka tuku katoa mo te wa hei whaka-
|
---|
97 | hokitanga mai i nga koura, nga moni katoa
|
---|
98 | i namai a Rae-Totara.
|
---|
99 |
|
---|
100 | UPOKO XV
|
---|
101 |
|
---|
102 | Rekareka ana te manawa o Rae-Totara
|
---|
103 |
|
---|
104 | ki te nuinga o te moni i riro mai ki aia.
|
---|
105 | Katahi ano a ia ka whiwhi ki te moni.
|
---|
106 | Katahi ano ka noho a ia i roto i tetahi
|
---|
107 |
|
---|
108 | whare pai. Katahi ano ia ka haere i
|
---|
109 |
|
---|
110 | runga kiki hoiho ranei.
|
---|
111 |
|
---|
112 | E hika ma, ko Horomia i roto i ana
|
---|
113 |
|
---|
114 | kororia katoa kihai rawa i rite ki a Rae-
|
---|
115 |
|
---|
116 | Totara i nga takiwa e nama ana i nga
|
---|
117 |
|
---|
118 | moni ki te Taniwha Mokete i runga i nga
|
---|
119 |
|
---|
120 | whenua o te Iwi Tawhito.
|
---|
121 |
|
---|
122 | UPOKO XVI
|
---|
123 |
|
---|
124 | "Rekareka, rangi tahi, ko Kararu tona
|
---|
125 |
|
---|
126 | mutunga iho."
|
---|
127 |
|
---|
128 | Pau katoa ia Rae_Totara nga moni i riro
|
---|
129 |
|
---|
130 | mai ki a ia i te Taniwha Mokete.
|
---|
131 |
|
---|
132 | UPOKO XVII.
|
---|
133 |
|
---|
134 | Tera ano etahi tino Taniwha i tana
|
---|
135 | whenua kaore nei i whakahuatia i konei.
|
---|
136 |
|
---|
137 | Ko tetahi o ratou ko KAIWHAKAATU-
|
---|
138 | HARA tona ingoa. Tetahi ingoa ona, ko
|
---|
139 | NIUPEPA -PEREHI, he taniwha mohio ia.
|
---|
140 |
|
---|
141 | Na, pa mai ana te mataku kia Rae-
|
---|
142 | Totara. Nui rawa atu tonu wehi koi
|
---|
143 | whaaki atu te taniwha Nuipepa-Perehi i ona
|
---|
144 | hara ki tu ao katoa. Tetahi kei whakatika
|
---|
145 | te taniwha tika ko Te Hupirimi Kooti ki te
|
---|
146 | putu i a ia mo ona he. Kihai taua taniwha
|
---|
147 | i aro mai kia Rae-Totara ki ona mahi ranei.
|
---|
148 |
|
---|
149 | UPOKO XVIII.
|
---|
150 |
|
---|
151 | No te taenga atu ki te? ra hei whaka hoki-
|
---|
152 | tanga i nga moni kia Mokete, Aue!
|
---|
153 | Tiro tiro kau una! Tahuri kau ana!
|
---|
154 | Paki paki kau ana ki nga pakeke.
|
---|
155 | Nowhea to pene kotahi? Kua rere noa
|
---|
156 | atu ra hoki te weta o te mahi, o nga
|
---|
157 | whenua hoki.
|
---|
158 |
|
---|
159 | Ko te rarunga tenei o te Iwi Tawhito.
|
---|
160 |
|
---|
161 | Riro ana o ratou whenua katoa ki te
|
---|
162 | Taniwha Mokete hei whakangata i tona
|
---|
163 | puku. E hia ranei poraka nunui i horo-
|
---|
164 | mia o ia, o hia ranei?
|
---|
165 |
|
---|
166 | Mate rawa atu te iwi i te Minita-Roia.
|
---|
167 | UPOKO XIX.
|
---|
168 |
|
---|
169 | Ko te pakanga nui i taua whenua i muri
|
---|
170 | ko te riri a te Taniwha ko Te Hupirimi
|
---|
171 | Kooti kia Rae-Totara, mo ona hara ki
|
---|
172 | runga ki te Iwi Tawhito.
|
---|
173 |
|
---|
174 | A, mate ana ko Rae-Totara.
|
---|
175 | UPOKO XX.
|
---|
176 |
|
---|
177 | No te mutunga o nga korero a Taonga-
|
---|
178 | Ra, katahi ka whiriwhiri te iwi kainga.
|
---|
179 | A, Ka tohe atu ratou ki a ia kia korero atu
|
---|
180 | a tetahi po etahi korero atu mo nga mea i
|
---|
181 | kitea e ia i ona haerenga. Whakaae ana
|
---|
182 | a Te Toonga-Ra.
|
---|
183 |
|
---|
184 |
|
---|
185 |
|
---|
186 | He Korero Tara.
|
---|
187 | Ko te Takuta me nga Tio.
|
---|
188 |
|
---|
189 | Na e noho ana ki tetahi Takuta, tetahi
|
---|
190 | tamaiti tane, e akona ana a ia e Tu Takuta
|
---|
191 | ki nga mahi rongoa, ki etahi mahi Takuta
|
---|
192 | hoki. I whakatika taua Takuta i haere ki
|
---|
193 | te toro) i tetahi turoro. I haere tahi raua
|
---|
194 | ko taua tamaiti. Tae atu raua ki roto kia
|
---|
195 | kite i taua turoro. Ka titiro te Takuta,
|
---|
196 | katahi ka ki atu ki a ia, " E hoa, whatero
|
---|
197 | to arero." Na, no te kitenga o te Takuta
|
---|
198 | i te arero o taua turoro, katahi ka ki atu te
|
---|
199 | Takuta ki a ia " E hoa, akuanei koe ka tino
|
---|
200 | mate rawa atu. I te kai tio koe." Katahi,
|
---|
201 | ka nai te wehi o te turoro. Ka '? wiriwiri
|
---|
202 | tona tinana katoa. No te hokinga atu o te
|
---|
203 | Takuta raua ko tona hoa te tamaiti raka,
|
---|
204 | katahi ka patai atu te tamaiti ki te Takuta;
|
---|
205 |
|
---|
206 | " E hoa, na te aha koe i mohio ai i te kai
|
---|
207 | tio te turoro." Katahi, ka kata atu taua
|
---|
208 |
|
---|
209 | Takuta i a ia "Te take i mohio ai ahau, i
|
---|
210 | kitea e au nga anga e tawheta una i raro i
|
---|
211 | tona moenga.'' Katahi ka noho mohio
|
---|
212 | tamaiti.
|
---|
213 |
|
---|
214 | Na, muri iho i tena, katahi ka tonoa atu
|
---|
215 | te Takuta ki te toro i te turoro ra i etahi
|
---|
216 | rangi noa o muri mai. Te taenga atu te
|
---|
217 | tamaiti ra, ka ui atu a ia ki te turoro. '" E
|
---|
218 | hoa kei te pewhea to mate." Katahi ki
|
---|
219 | atu te tamaiti -
|
---|
220 |
|
---|
221 | ki atu " E hoa, akuanei koe ka mate rawa
|
---|
222 | atu, no te mea, i te kai hoiho koe, ki taku
|
---|
223 | titiro atu ki te ahua o tou arero." Katahi
|
---|
224 | ka tino mataku rawa taua turoro, muri iho
|
---|
225 | ka puku riri. Ka tahi ka whakatika mai
|
---|
226 | nga whanaunga' a taua turoro, me tona
|
---|
227 | wahine, ka pana i taua tamaiti. Ka tahi ka
|
---|
228 | hoki tangi tana tamaiti, ki tona rangatira,
|
---|
229 | ara ki te tino Takuta. Te taenga atu o
|
---|
230 | tiwa. tamaiti ki tona rangatira puhipuhi ana
|
---|
231 | nga kanohi o te tamaiti. Katahi ka patai
|
---|
232 |
|
---|
233 | ano te Takuta ki a ia "E hika, heaha to
|
---|
234 |
|
---|
235 | mate, i puhipuhi na o kanohi? Me te
|
---|
236 |
|
---|
237 | mea tonu i te tangi koe" Katahi ano ka
|
---|
238 |
|
---|
239 | ki atu tana tamaiti ki tona rangatira. "E
|
---|
240 |
|
---|
241 | koro E! He mate tonu. No taku taenga
|
---|
242 |
|
---|
243 | atu kia kite i te turoro, katahi au ka ki atu,
|
---|
244 |
|
---|
245 | kia whatero tona arero. No tona whate-
|
---|
246 |
|
---|
247 | rotanga katahi au ka ki atu. "E hoa,
|
---|
248 |
|
---|
249 | akuanei koe ka tino mate rawa atu. Katahi
|
---|
250 |
|
---|
251 | ka ki mai te turoro ra ki au, na te aha koe
|
---|
252 |
|
---|
253 | i mohio ai. Ka ki atu au, i te kai hoiho
|
---|
254 |
|
---|
255 | koe." Katahi te Takuta ka ki atu ki tona
|
---|
256 |
|
---|
257 | tamaiti. Na te aha koe i -
|
---|
258 |
|
---|
259 | korero pena ki te whakawehi te turoro
|
---|
260 | ra." Katahi te tamaiti ka ki atu. "E hoa
|
---|
261 |
|
---|
262 | he kitenga atu naku i tetahi nohoanga
|
---|
263 |
|
---|
264 | hoiho me te paraire i raro i te moenga ra o
|
---|
265 |
|
---|
266 | te turoro ra. Pena hoki me tahau i ki mai
|
---|
267 |
|
---|
268 | ki au i runga i taku patai ki a koe. "Na
|
---|
269 |
|
---|
270 | te aha koe e mohio ai, i te kai tio te turoro
|
---|
271 |
|
---|
272 | ra." A, ka ki mai ra koe ki au, no te
|
---|
273 |
|
---|
274 | kitenga atu i nga anga i raro i tona moenga.
|
---|
275 |
|
---|
276 | Ka waihoki me tenei, na reira au i mohio
|
---|
277 |
|
---|
278 | ki te korero pena ki taua turoro. Mai ra,
|
---|
279 |
|
---|
280 | ko ahau raru ana ahau te patu.
|
---|
281 |
|
---|
282 |
|
---|
283 | Ki nga tangata Maori katoa
|
---|
284 | o te Motu nei.
|
---|
285 |
|
---|
286 | HE whakaatu tenei kia kite mai koutou i
|
---|
287 | tu whakataunga .1 te Hupirimi Kooti i te
|
---|
288 | whakawa a TAREHA TE MOANANUI
|
---|
289 | rami ko TE RIIHI, Roia.
|
---|
290 |
|
---|
291 | Kotahi tau o tenei whakawa e haere ana
|
---|
292 | i Poneke, a. tao mai ki Nepia. Na, whiri-
|
---|
293 | whiritia ana e te Hupirimi Kooti, kitea ana
|
---|
294 | KO TE RIIHI TE MEA I HE. I TINO
|
---|
295 | WHAKAHENGIA TE RUHI E TE
|
---|
296 | HUPIRIMI KOOTI mo nga moni a Tare-
|
---|
297 | ha i riro kia aia, ani, i puritia e iatana
|
---|
298 | kii mo ana, mahi roia, mo nga whenua a
|
---|
299 | Tareha. Na, ki ana Te Hupirimi Kooti,
|
---|
300 | me Tareha hoki, he he tana puritanga e ia-tana
|
---|
301 | taua moni, ara, i te waru rau pauna, i te te
|
---|
302 | kau ma iwa hereni, me etoru kapa-
|
---|
303 | £819 198 3 (d.
|
---|
304 |
|
---|
305 | Ko tu kupu tenei; i Te Hupirimi Kooti,
|
---|
306 | kia utua e ia, o To Riihi tenei moni 819
|
---|
307 | 193 3d kia Tareha INAIANEI. |
---|