| 1 | MATARIKI.
|
|---|
| 2 |
|
|---|
| 3 | koutouara, te hunga na ratou i whaka-
|
|---|
| 4 | tu nga kaitiaki.
|
|---|
| 5 |
|
|---|
| 6 | Koia ra te takehei arai atu i tenei, tu
|
|---|
| 7 | mate, i whakaarohia nuitia, kia hangaia e
|
|---|
| 8 | te Paremata, tetahi ritenga hou, kia ahei
|
|---|
| 9 | ai te whiu i nga kaitiaki e mahi he ana.
|
|---|
| 10 | Ko te ritenga hou tenei; Mehemea ka
|
|---|
| 11 | tuku atu tetahi tono ki te Tino Kaitiaki
|
|---|
| 12 | mo te Katoa e whakaatu atu ana kiaaia
|
|---|
| 13 | nga take, katahi ka whaimana ia ki te tono
|
|---|
| 14 | atu ki aua kaitiaki kia whakaatutia mai e
|
|---|
| 15 | ratou kiaia, a ratou mahi Tiaki katoa, me
|
|---|
| 16 | nga moni katoa i riro mai kia ratou, me
|
|---|
| 17 | nga tikanga katoa o te ratou whakahaere.
|
|---|
| 18 |
|
|---|
| 19 | Na, mehemea, e kite ana, he e te wha-
|
|---|
| 20 | kahaere a aua Kaitiaki noa iho, ka whai-
|
|---|
| 21 | mana te Tino Kaitiaki kia tuku atu ratou
|
|---|
| 22 | kia tino whakawa kia, kia homai utu ranei
|
|---|
| 23 | aua kaitiaki noa iho mo a ratou he, kia
|
|---|
| 24 | tukuna atu ranei ratou ki te whareherehere
|
|---|
| 25 | mo to a ratou hara.
|
|---|
| 26 |
|
|---|
| 27 | Akuanei ka piri te ngakau o nga kaiti-
|
|---|
| 28 | aki e mahi he ana.
|
|---|
| 29 |
|
|---|
| 30 |
|
|---|
| 31 |
|
|---|
| 32 | Whakatunga a te Hupirimi
|
|---|
| 33 | Kooti mo Pouawa
|
|---|
| 34 |
|
|---|
| 35 |
|
|---|
| 36 |
|
|---|
| 37 | I ENEI ra kua hori ake i tuhituhi etahi
|
|---|
| 38 | tangata Maori no ratou Pouawa o ratou
|
|---|
| 39 | ingoa ki tetahi Pukapuka Tiaki e whaka-
|
|---|
| 40 | tutia ana ko Te Riihi me ona hoa tokorua
|
|---|
| 41 | hei kaitiaki mo taua whenua. Na, no te
|
|---|
| 42 | taenga mai o nga Kaiwhakawa o te Kooti
|
|---|
| 43 | Whenua Maori ki Turanganui katahi ka
|
|---|
| 44 | tono atu Te Ruhi kia wehewehe a taua
|
|---|
| 45 | whenua, kia whakataua ki a ia me ona hoa
|
|---|
| 46 | tokorua te kau ma rua mano eka o taua
|
|---|
| 47 | Poraka. He roa te whakarongotanga a
|
|---|
| 48 | nga kaiwhakawa ko Te Hiira raua ko Opa-
|
|---|
| 49 | raina, me to raua hoa Retireti Tapihana te
|
|---|
| 50 | Ateha ki nga korero a Te Riihi. Ko ta Te
|
|---|
| 51 | Riihi i tohe atu ai ki te Kooti, ko taua
|
|---|
| 52 | Pukapuka Tiaki a nga Maori ki a ia me
|
|---|
| 53 | ona hoa tokonui nga kaitiaki mo Pouawa,
|
|---|
| 54 | he tino hoko tika i runga i nga ritenga o te
|
|---|
| 55 | Ture. A, kia whakapumautia tonutia kia
|
|---|
| 56 | ratou tokotoru taua wahi, me te mea no
|
|---|
| 57 | ratou tonu ake te kainga. Heoi. Kaore
|
|---|
| 58 | te Kooti Whenua Maori e whakaae ki te
|
|---|
| 59 | tono a te Riihi. Na, ka tahi ka whakaaro
|
|---|
| 60 | te Riihi ki haere ki te Hupirimi Kooti, ma
|
|---|
| 61 | reira e whakamana mai ona tikanga
|
|---|
| 62 | Ehara. Kore ana te Hupirimi Kooti e
|
|---|
| 63 | whakaae. Ko te whakataunga a te Hupi-
|
|---|
| 64 | rimi kaore e whaimana taua Pukapuka.
|
|---|
| 65 |
|
|---|
| 66 |
|
|---|
| 67 |
|
|---|
| 68 | He Tukutuku Pungawere-
|
|---|
| 69 | ware.
|
|---|
| 70 |
|
|---|
| 71 | KUA rongo matou ko te tikanga hou e wha-
|
|---|
| 72 | kaarohia ana inaianei mo te taha ki nga
|
|---|
| 73 | whenua Maori, he mahi Kamupene. He
|
|---|
| 74 | Pakeha he. Maori nga tangata o taua
|
|---|
| 75 | hunga. Ma nga Maori e tuku atu o ratou
|
|---|
| 76 | whenua ki tana hunga. Na, he hoa ma,
|
|---|
| 77 | ko te mahi tenei a tenei hanga, te pure-
|
|---|
| 78 | hua, Ae rere tonu ki runga ki nga kanara i
|
|---|
| 79 | te tukuia e ka ana.
|
|---|
| 80 |
|
|---|
| 81 |
|
|---|
| 82 |
|
|---|
| 83 | Ki nga tangata Maori katoa
|
|---|
| 84 | o te Motu nei.
|
|---|
| 85 |
|
|---|
| 86 | HE whakaatu tenei kia kite mai koutou i
|
|---|
| 87 | te whakataunga a te Hupirimi Kooti i te
|
|---|
| 88 | whakawa a TAREHA TE MOANANUI
|
|---|
| 89 | mua ko TE RUHI, Roia.
|
|---|
| 90 |
|
|---|
| 91 | Kotahi tau o tenei whakawa e haere anu
|
|---|
| 92 | i Poneke, a, tae mai ki Nepia. Na, whiri-
|
|---|
| 93 | whiritia ana e te Hupirimi Kooti, kitea ana
|
|---|
| 94 | KO TE RUHI TE MEA I HE. I TINO
|
|---|
| 95 | WHAKAHENGIA TE RUHI E TE
|
|---|
| 96 | HUPIRIMI KOOTI mo nga moni a Tare-
|
|---|
| 97 | ha i riro kia aia, ara, i puritia e iatana
|
|---|
| 98 | kii mo ana mahi roia, mo nga whenua a
|
|---|
| 99 | Tareha. Na, ki ana Te Hupirimi Kooti,
|
|---|
| 100 | me Tareha hoki, he he taua puritanga i
|
|---|
| 101 | taua moni, ara, i te waru rau pauna, i te te
|
|---|
| 102 | kau ma iwa hereni, me etoru kapa
|
|---|
| 103 | £819 19s 3d.
|
|---|
| 104 |
|
|---|
| 105 | Ko te kupu tenei a Te Hupirimi Kooti,
|
|---|
| 106 | kia utua e ia, e Te Riihi tenei moni £819
|
|---|
| 107 | 198 3d kia Tareha INAIANEI.
|
|---|
| 108 |
|
|---|
| 109 | Kua tae atu hoki kia Te "Riihi, i Tura-
|
|---|
| 110 | nganui te tino tono a te Hupirimi Kooti
|
|---|
| 111 | kia utua taua monime te kupu ki hoki
|
|---|
| 112 | a Te Hupirimi Kooti kia Te Riihi, kaore e
|
|---|
| 113 | tika tana mau i te £819 19s 3d moni a
|
|---|
| 114 | Tareha.
|
|---|
| 115 |
|
|---|
| 116 | I ki ano hoki Te Hupirimi Kooti,
|
|---|
| 117 | Kaore i marama nga mahi i kiia e Te
|
|---|
| 118 | Riihi i mahia e ia ma Tareha.
|
|---|
| 119 |
|
|---|
| 120 | Kaore i marama te ra, te marama, te tau
|
|---|
| 121 | ranei, i mahia ai e Te Riihi ana mahi mo
|
|---|
| 122 | Tareha.
|
|---|
| 123 |
|
|---|
| 124 | Kaore hoki i marama i mahia ranei taua
|
|---|
| 125 | mahi mo Tareha, mo etahi Maori ke atu
|
|---|
| 126 | ranei.
|
|---|
| 127 |
|
|---|
| 128 | Kaore hoki i marama mo te
|
|---|
| 129 | whenua, mo te whenua ranei, aua
|
|---|
| 130 | mahi a te Riihi.
|
|---|
| 131 |
|
|---|
| 132 | I whakakorea rawatea e Tareha aua mahi
|
|---|
| 133 | a Te Riihi ki runga ki a ia. 1 ki hoki taua
|
|---|
| 134 | kaumatua, kaore rawa a ia i whakatu te
|
|---|
| 135 | Riihi hei mahi i nga mahi mo te taha ki te
|
|---|
| 136 | waru rau pauna. Na, tae noa ki ta kai-
|
|---|
| 137 | whakamaori a te Riihi o mua, ara, kia Te
|
|---|
| 138 | Waiti kaumatua, he kaiwhakawa hoki aia.
|
|---|
| 139 | Ko tona kupu tenei ki te Hupirimi Kooti,
|
|---|
| 140 | i tino whakakorea rawatia a Te Riihi e
|
|---|
| 141 | Tareha i runga i aua mahi.
|
|---|
| 142 |
|
|---|
| 143 | No muri mai i taua whakakoretanga
|
|---|
| 144 | tohetohe tonu te Riihi ki te tono utu kia
|
|---|
| 145 | Tareha, A, kitea ana e Te Hupirimi Kooti,
|
|---|
| 146 | e he ana te mahi a te Ruhi.
|
|---|
| 147 |
|
|---|
| 148 | KATI, KO TE TINO WHAKATAU-
|
|---|
| 149 | NGA TENEI A TE HUPIRIMI KOOTI
|
|---|
| 150 | ME UTU E TE RIIHI. KIA TARE-
|
|---|
| 151 | HA INAIANEI EWARU RAU PAUNA
|
|---|
| 152 | TE EAU MA IWI HERENI ME TE
|
|---|
| 153 | TORU KAPA£819 198 3d
|
|---|
| 154 |
|
|---|
| 155 | Na Tareha taua moni na Te Riihi i pu-
|
|---|
| 156 | puri pokanoa.
|
|---|
| 157 |
|
|---|
| 158 | Na, e haere atu ana tenei panui, i te
|
|---|
| 159 | Tonga nei. E ahu atu ana ki o ratou
|
|---|
| 160 | whanaunga ki o matou hoa i te Tai Ra-
|
|---|
| 161 | whiti, a rauna noa te Motu nei.
|
|---|
| 162 |
|
|---|
| 163 | E hoa ma i Kia noho tatou i runga i
|
|---|
| 164 | te matauranga, i te mohiotanga, Mehemea
|
|---|
| 165 | ana ka tono tatou ki te tahi roia kia mahia
|
|---|
| 166 | e ia a tatou mahi, tonoa ki a ia, kia mara
|
|---|
| 167 |
|
|---|
| 168 | ma tana utu mo tana mahi i te tuatahi, a,
|
|---|
| 169 | ka tiro atu tatou e pai ana, a, tuhia rawa-
|
|---|
| 170 | tia ki te pukapuka tana whakaaetanga-a-
|
|---|
| 171 |
|
|---|
| 172 | katahi tatou ka whakaae. Tenei, ko te
|
|---|
| 173 | kuhu noa i roto i te pouritanga. AUE!
|
|---|
| 174 | E hika ma E! Ka mate tatou! Ka mate
|
|---|
| 175 | tatou! Ko totatou tino takanga tena ki
|
|---|
| 176 | te ahi whanariki, mamae mutunga kore,
|
|---|
| 177 | ake tonu atu.
|
|---|
| 178 |
|
|---|
| 179 |
|
|---|
| 180 |
|
|---|
| 181 | KIA O MAUA HOA MAORI O TE TA
|
|---|
| 182 | RAWHITI.
|
|---|
| 183 |
|
|---|
| 184 | Ehoa ma,Tena koutou kua tae ki te
|
|---|
| 185 | takiwa he pupuhi manu. Na, Kanui te manu
|
|---|
| 186 | o tenei tau. Ka nui te momona. Kati Kia
|
|---|
| 187 | kaha koutou ki te pupuhi manu i tenei tau.
|
|---|
| 188 | Ki te hiahia koutou ki te Paura, ki te Hota,
|
|---|
| 189 | ki te Tingara, me haere mai koutou ki te
|
|---|
| 190 | whare maitai o Panera raua ko Paerana hoko
|
|---|
| 191 | ai. Kei a maua hoki nga pu tino pai, hei
|
|---|
| 192 | pupuhi manu, he pu tupara, he pu haki
|
|---|
| 193 | mana, me etahi tu pu atu. Mehemea e hia-
|
|---|
| 194 | hia ana koutou kia whakapaitia a koutou pu
|
|---|
| 195 | me haere mai ano koutou ki a Panera raua
|
|---|
| 196 | ko Panera. He maha hoki nga pu kei a
|
|---|
| 197 | maua. He ngawari te utu. Kia mohio
|
|---|
| 198 | koutou me haere mai koutou kia maua, kia
|
|---|
| 199 | Panera raua ko Paerena i te whare maita
|
|---|
| 200 | i Kihipane. Ko te tino whare tenei o te
|
|---|
| 201 | Tai Rawhiti hei hoko i nga Paura, Hota,
|
|---|
| 202 | Tingara, Pu, me aua tu mea katoa. Kei a
|
|---|
| 203 | maua hoki nga Kakahu Wahine, Kakahu
|
|---|
| 204 | tane, Kakahu tamariki nga hu tane nga hu
|
|---|
| 205 | wahine me nga nohoanga tane nohoanga wa-
|
|---|
| 206 | hine, me te Te Huka, Paraoa. Kei a maua
|
|---|
| 207 | hoko nga pamu, nga rakuraku me aua tu
|
|---|
| 208 | mea katoa hei mahi paamu.
|
|---|
| 209 |
|
|---|
| 210 | ENGAWARI ANA TE UTU.
|
|---|
| 211 |
|
|---|
| 212 | Kei wareware koutou, na o koutou hoa, na
|
|---|
| 213 | PANERA RAUA KO PAERANA,
|
|---|
| 214 |
|
|---|
| 215 | I TE WHARE MAITAI,
|
|---|
| 216 | KIHIPANE. |
|---|
