1 | <?xml version="1.0" encoding="utf-8" standalone="no"?>
|
---|
2 | <!DOCTYPE Archive SYSTEM "https://greenstone.org/dtd/Archive/1.0/Archive.dtd">
|
---|
3 | <Archive>
|
---|
4 | <Section>
|
---|
5 | <Description>
|
---|
6 | <Metadata name="gsdlsourcefilename">import/xml/23/23__2.item</Metadata>
|
---|
7 | <Metadata name="gsdlsourcefilerenamemethod">url</Metadata>
|
---|
8 | <Metadata name="gsdldoctype">indexed_doc</Metadata>
|
---|
9 | <Metadata name="Source">23__2.item</Metadata>
|
---|
10 | <Metadata name="SourceFile">23__2.item</Metadata>
|
---|
11 | <Metadata name="Title">Matariki 1881</Metadata>
|
---|
12 | <Metadata name="Date">18810515</Metadata>
|
---|
13 | <Metadata name="Number">2</Metadata>
|
---|
14 | <Metadata name="NumPages">7</Metadata>
|
---|
15 | <Metadata name="gsdlthistype">hierarchy</Metadata>
|
---|
16 | <Metadata name="MaxImageWidth">1280</Metadata>
|
---|
17 | <Metadata name="MaxImageHeight">1689</Metadata>
|
---|
18 | <Metadata name="Plugin">PagedImagePlugin</Metadata>
|
---|
19 | <Metadata name="FileFormat">PagedImage</Metadata>
|
---|
20 | <Metadata name="Identifier">HASH01c96027ed13b2ddf6cefa6e</Metadata>
|
---|
21 | <Metadata name="lastmodified">1678163118</Metadata>
|
---|
22 | <Metadata name="lastmodifieddate">20230307</Metadata>
|
---|
23 | <Metadata name="oailastmodified">1678163120</Metadata>
|
---|
24 | <Metadata name="oailastmodifieddate">20230307</Metadata>
|
---|
25 | <Metadata name="assocfilepath">HASH01c9.dir</Metadata>
|
---|
26 | <Metadata name="gsdlassocfile">23__2_1.gif:image/gif:</Metadata>
|
---|
27 | <Metadata name="gsdlassocfile">23__2_1_thumb.gif:image/gif:</Metadata>
|
---|
28 | <Metadata name="gsdlassocfile">23__2_1_screen.jpeg:image/jpeg:</Metadata>
|
---|
29 | <Metadata name="gsdlassocfile">23__2_2.gif:image/gif:</Metadata>
|
---|
30 | <Metadata name="gsdlassocfile">23__2_2_thumb.gif:image/gif:</Metadata>
|
---|
31 | <Metadata name="gsdlassocfile">23__2_2_screen.jpeg:image/jpeg:</Metadata>
|
---|
32 | <Metadata name="gsdlassocfile">23__2_3.gif:image/gif:</Metadata>
|
---|
33 | <Metadata name="gsdlassocfile">23__2_3_thumb.gif:image/gif:</Metadata>
|
---|
34 | <Metadata name="gsdlassocfile">23__2_3_screen.jpeg:image/jpeg:</Metadata>
|
---|
35 | <Metadata name="gsdlassocfile">23__2_4.gif:image/gif:</Metadata>
|
---|
36 | <Metadata name="gsdlassocfile">23__2_4_thumb.gif:image/gif:</Metadata>
|
---|
37 | <Metadata name="gsdlassocfile">23__2_4_screen.jpeg:image/jpeg:</Metadata>
|
---|
38 | </Description>
|
---|
39 | <Content></Content>
|
---|
40 | <Section>
|
---|
41 | <Description>
|
---|
42 | <Metadata name="NoText">1</Metadata>
|
---|
43 | <Metadata name="Title">Supplementary Material</Metadata>
|
---|
44 | </Description>
|
---|
45 | <Content>This document has no text.</Content>
|
---|
46 | <Section>
|
---|
47 | <Description>
|
---|
48 | <Metadata name="Title">Abstract</Metadata>
|
---|
49 | </Description>
|
---|
50 | <Content><pre>
|
---|
51 | The saviour in a dying land
|
---|
52 |
|
---|
53 | Editorial discussing benefits promised to Maori by a lawyer [William
|
---|
54 | Lee Rees] for administering their land, which have not eventuated.
|
---|
55 | Cites as examples the case of Paaka [Parker] and Makitanara
|
---|
56 | [MacDonald], the Whataupoko land block debacle. Questions the ethics
|
---|
57 | of lawyers' charges for administration of Maori land and asserts that
|
---|
58 | 60,000 pounds charged for one block, had gone up in smoke. Names
|
---|
59 | other land blocks where Maori had suffered similar detrimental
|
---|
60 | effects. Questions the unnamed lawyer's ability to be a trustee for
|
---|
61 | Maori land.
|
---|
62 |
|
---|
63 | A trustee for the trustees
|
---|
64 |
|
---|
65 | Discusses the role of a trustee and advises against the establishment
|
---|
66 | of landholding companies. Advises about the authority of government
|
---|
67 | to purchase Maori land and the untrustworthiness of land-grabbers.
|
---|
68 |
|
---|
69 | Raetotara
|
---|
70 |
|
---|
71 | A story for children about a minister who becomes a lawyer to
|
---|
72 | represent Maori in land deals.
|
---|
73 |
|
---|
74 | A story. The doctor and the oysters
|
---|
75 |
|
---|
76 | An entertaining story about a doctor, his trainee and the result of
|
---|
77 | possible ways to diagnose a patient's illness.
|
---|
78 |
|
---|
79 | To all the Maori people of this land
|
---|
80 |
|
---|
81 | Notice of the Supreme Court judgement regarding the case between
|
---|
82 | Tareha Te Moananui and Te Riihi [William Lee Rees].
|
---|
83 |
|
---|
84 | Notice from H.J.Wiini, lawyer, Gisborne, on behalf of Perihiwa Paaka
|
---|
85 | to Wiremu Rii Riihi [William Lee Rees], Wiremu Pere and Riperata
|
---|
86 | Kahutia, that land registered as 13175 is for sale.
|
---|
87 |
|
---|
88 | To our Maori friends of the East Coast
|
---|
89 |
|
---|
90 | Notice from Panera and Paerana, Gisborne, goods for sale.
|
---|
91 |
|
---|
92 | The sale of Whataupoko
|
---|
93 |
|
---|
94 | Notice from H.J.Wiini, lawyer, that the Whataupoko land block is
|
---|
95 | available for sale.
|
---|
96 |
|
---|
97 | </pre></Content>
|
---|
98 | </Section>
|
---|
99 | </Section>
|
---|
100 | <Section>
|
---|
101 | <Description>
|
---|
102 | <Metadata name="NoText">1</Metadata>
|
---|
103 | <Metadata name="Title">Newspaper pages</Metadata>
|
---|
104 | </Description>
|
---|
105 | <Content>This document has no text.</Content>
|
---|
106 | <Section>
|
---|
107 | <Description>
|
---|
108 | <Metadata name="PageNum">1</Metadata>
|
---|
109 | <Metadata name="Image">23__2_1.gif</Metadata>
|
---|
110 | <Metadata name="Source">23__2_1.gif</Metadata>
|
---|
111 | <Metadata name="SourceFile">23__2_1.gif</Metadata>
|
---|
112 | <Metadata name="FileSize">265553</Metadata>
|
---|
113 | <Metadata name="ImageType">GIF</Metadata>
|
---|
114 | <Metadata name="ImageWidth">1280</Metadata>
|
---|
115 | <Metadata name="ImageHeight">1689</Metadata>
|
---|
116 | <Metadata name="ImageSize">265553B</Metadata>
|
---|
117 | <Metadata name="srclink_file">23__2_1.gif</Metadata>
|
---|
118 | <Metadata name="srclinkFile">23__2_1.gif</Metadata>
|
---|
119 | <Metadata name="srcicon"><img src="_httpprefix_/collect/[collection]/index/assoc/[parent(Top):assocfilepath]/[srclinkFile]" width="[ImageWidth]" height="[ImageHeight]"></Metadata>
|
---|
120 | <Metadata name="ThumbType">gif</Metadata>
|
---|
121 | <Metadata name="Thumb">23__2_1_thumb.gif</Metadata>
|
---|
122 | <Metadata name="thumbicon"><img src="_httpprefix_/collect/[collection]/index/assoc/[parent(Top):assocfilepath]/[Thumb]" alt="[Thumb]" width="[ThumbWidth]" height="[ThumbHeight]"></Metadata>
|
---|
123 | <Metadata name="ThumbWidth">76</Metadata>
|
---|
124 | <Metadata name="ThumbHeight">100</Metadata>
|
---|
125 | <Metadata name="ScreenType">jpeg</Metadata>
|
---|
126 | <Metadata name="Screen">23__2_1_screen.jpeg</Metadata>
|
---|
127 | <Metadata name="screenicon"><img src="_httpprefix_/collect/[collection]/index/assoc/[parent(Top):assocfilepath]/[Screen]" width=[ScreenWidth] height=[ScreenHeight]></Metadata>
|
---|
128 | <Metadata name="ScreenWidth">379</Metadata>
|
---|
129 | <Metadata name="ScreenHeight">500</Metadata>
|
---|
130 | <Metadata name="FileFormat">PagedImage</Metadata>
|
---|
131 | <Metadata name="Title">Page One</Metadata>
|
---|
132 | </Description>
|
---|
133 | <Content><pre>
|
---|
134 | MATARIKI
|
---|
135 |
|
---|
136 | " KO IA HE TARINGA ONA HEI WHAKARONGO ME WHAKARONGO."
|
---|
137 |
|
---|
138 | No. 2. TAURANGANUI, MEI 14, 1881.
|
---|
139 |
|
---|
140 |
|
---|
141 |
|
---|
142 | Matariki.
|
---|
143 |
|
---|
144 | MEI 14, 1881.
|
---|
145 |
|
---|
146 |
|
---|
147 |
|
---|
148 | Te Kaiwhakaora i nga
|
---|
149 | Whenua mate.
|
---|
150 |
|
---|
151 | I nga tau e toru kua hori ake nei, ka
|
---|
152 | tae mai te Roia hei whakahaere i nga
|
---|
153 | Maori o tenei takiwa, ara, o Turanga.
|
---|
154 |
|
---|
155 | I ki ia i reira, he pirau rawa nga
|
---|
156 | tikanga hoko i nga whenua Maori o
|
---|
157 | tenei takiwa. A, hei mea, kia taea ai
|
---|
158 | te tika me te pono, koia te take i kara-
|
---|
159 | ngatia ai ia kia haere mai, mana e
|
---|
160 | whakatikatika aua mea katoa, kia
|
---|
161 | takoto ai nga mahi pera mo a muri ake
|
---|
162 | i runga i nga huarahi marama. I mea
|
---|
163 | ano ia " e hara taku i te whakahe, i te
|
---|
164 | whakararuraru, erangi, he whakatika-
|
---|
165 | tika i nga he katoa u mua, a, he hapai
|
---|
166 | hoki i nga mea i tika."
|
---|
167 |
|
---|
168 | Na, e hoa ma, e haere ana tenei ki te
|
---|
169 | toru o nga tau, He aha te mea kua
|
---|
170 | pahure i a ia? Kaore noa iho. I pau
|
---|
171 | tena takiwa roa i a ia ki te mahi wha-
|
---|
172 | kawa tekateka noa iho i nga tangata e
|
---|
173 | whakatete ana ki aia. He kai pakari
|
---|
174 | nana te maua hara. Kua kitea he
|
---|
175 | parati tona rupahu. I te tuatahi ra he
|
---|
176 | tangata ia e mau ana ki te rangimarie.
|
---|
177 | He aha ra i hoa riri ai nga tangata o
|
---|
178 | nga wahi kotoa ki aia? He aha ra i
|
---|
179 | kore ai e taea e ia te whakaotioti nga
|
---|
180 | mahi nunui i tangohia nei e ia ki roto
|
---|
181 | ki tona ringaringa i tona taenga mai?
|
---|
182 | Kua rite ano ranei ana mea i korero ai
|
---|
183 | mo Whataupoko?
|
---|
184 |
|
---|
185 | I mangai nui ia, i ki, kaore rawa i tika
|
---|
186 | te take o Paaka raua ko Makitanara,
|
---|
187 | erangi ko te whenua ka hoki katoa mai
|
---|
188 | i a ia. He aha ra i kore ai e tutuki
|
---|
189 | tera kupu ana? Ehara ia nei i te mea
|
---|
190 | na tona kore-roro ki te whakahaere
|
---|
191 | ritenga mo runga i taua whenua i hore
|
---|
192 | ai e puta ake he pai ki runga ki nga
|
---|
193 | Maori?
|
---|
194 |
|
---|
195 | I whakaatu tetahi tino tohunga-mahi-
|
---|
196 | whika i mua ra, he nui te mate mo nga
|
---|
197 | Maori i roto i aua whakaritenga, no te
|
---|
198 | mea, i runga i te haua o te Kaiwhaka-
|
---|
199 | rite, tau ke ana te painga ki te taha
|
---|
200 | Pakeha. A, tika tonu taua kupu. Kei
|
---|
201 | whea koki a Whataupoko inaianei?
|
---|
202 | Kei whea hoki ra te ã60, 000 i kiia nei e
|
---|
203 | taua Wahahuka, ka puta mai i roto i
|
---|
204 | tana mahi, a,, ka whakahaerea hei oranga
|
---|
205 | mo nga tangata o te Karaati o Whatau-
|
---|
206 | poko? Me he auahi te whakangaro-
|
---|
207 | manga atu!âÂÂte kiteaâÂÂ
|
---|
208 |
|
---|
209 | Otira, ka pena katoa nga mahi a tena
|
---|
210 | tangata i whakatu noa nei i a ia hei
|
---|
211 | âÂÂKaitiaki. - Ko nga tangata kua ate
|
---|
212 | mataki taki i nga mahi a tena PakehaâÂÂ
|
---|
213 | i nga wahi katoa e noho ana ia, kei te
|
---|
214 | tino mohio he pera anake nga mahi e
|
---|
215 | hangaia ana i roto i a Ia, ara, kaore rawa
|
---|
216 | atu he paku kiko o roto. Kaore ia e
|
---|
217 | mohio ki te whakahaere tikanga mo te
|
---|
218 | ora. Ki tana mahara pena tonu te
|
---|
219 | titiro atu a te katoa ki ana ritenga, me
|
---|
220 | tana tonu ake. Nowhea hoki e pena te
|
---|
221 | tangata marama? Ko nga tangata
|
---|
222 | kore whakaaro anake e raru ana i tana
|
---|
223 | tinihanga.* A, ko nga Maori ano hoki
|
---|
224 | tetahi i te mea, kaore ano ratou i whi-
|
---|
225 | whi ki nga matauranga o te Pakeha.
|
---|
226 | Kaore e ahei ia ratou te whiriwhiri, te
|
---|
227 | utu tika mo ana rawa. Heoi mo Wha-
|
---|
228 | taupoko.
|
---|
229 |
|
---|
230 | Tena! He aha te oranga, te painga
|
---|
231 | ranei, kua puta ki nga Maori i runga i
|
---|
232 | Pakowai, i whakaaetia e Te Honehana
|
---|
233 | kia whaka hokitia tonutia ki nga Maori
|
---|
234 | hei whenua tuturu mo ratou Kei a
|
---|
235 | wai a Pakowai inaianei? Kei nga
|
---|
236 | Maori? Ehara. He aha te oranga, te
|
---|
237 | painga ranei kua puta ki nga Maori i
|
---|
238 | runga i Maraetaha, Te Kuri Te Kaiparo,
|
---|
239 | nga poraka whenua Matawhero, ara, nga
|
---|
240 | whenua katoa i tukuna e nga Maori kia
|
---|
241 | whakahaeretia e taua roia. Kei whea
|
---|
242 | nga Heke i haere mai nei i tawahi hei
|
---|
243 | noho mo Pouawa? A whea ra oti ai a
|
---|
244 | Kaiti? Kua hoki ano ki nga Maori
|
---|
245 | nga whenua i hokona nei kia Te Rire
|
---|
246 | kua mate?"E hara i a nei hoki." Ka-
|
---|
247 | tahi ano te waha huka, ko te Pakeha e
|
---|
248 |
|
---|
249 | tiaki nei i nga whenua o nga Maori,
|
---|
250 | nana hoki te ki ka Taea katoatia e ia
|
---|
251 | era mahi. Heoi. " E kore hoki te ra-
|
---|
252 | kau ataahua e hua i te hua kino; e kore
|
---|
253 | ano hoki te rakau kino e hua i te hua
|
---|
254 | ataahua."
|
---|
255 |
|
---|
256 |
|
---|
257 |
|
---|
258 | He Kai Tiaki Mo Nga Kai
|
---|
259 | Tiaki.
|
---|
260 |
|
---|
261 | No te nui rawa o te tikanga o rotu i
|
---|
262 | tenei mea i te Kaitiaki, kitea ana e te
|
---|
263 | Kawanatanga e tika ana kia whakaturia
|
---|
264 | tetahi tangata whakaaro rangatira, whi-
|
---|
265 | whi matauranga hoki, hei tiaki, hei
|
---|
266 | whakahaere i o nga rawa o era tangata, e
|
---|
267 | noho haua ana, kaore nei e kaha ki te
|
---|
268 | whakahaere ia ratou taonga. I peneitia
|
---|
269 | te tikanga, no te mea i kitea te whaka-
|
---|
270 | haere kino a nga kaitiaki whakatunoa
|
---|
271 | iho nei, ara, te tahuri ki te whakawhiwhi
|
---|
272 | i nga tangata e whakahaera ana e ratou
|
---|
273 | i runga i te tiaki, anga ke aua te kaitiaki
|
---|
274 | ki te whakapau, ki te whakangaro, ki te
|
---|
275 | kai noa iho i nga mea i tukua ra ki te
|
---|
276 | ratou ringa pupuri ai. No reira ka kitea
|
---|
277 |
|
---|
278 | he tikanga nui kei roto i tenei mea u
|
---|
279 | Kai tiaki. He mana nui kei roto i tera
|
---|
280 | mea. E taea ana e te ngakau kino te
|
---|
281 | whakahaere kino, e te ngakau pai te
|
---|
282 | whakahaere pai. Ko nga mea e hiahia
|
---|
283 | ana ki te hoko i o ratou whenua, me
|
---|
284 | hanga tonu te haere ki te kai hoko me
|
---|
285 | riro rawa mai ki o ratou ringaringa te
|
---|
286 | utu o te ratou whenua, me nooti, ma
|
---|
287 | hiriwa, me koura ranei. Kia tupato
|
---|
288 | rawa i nga mahi. Kamupene, e noho
|
---|
289 | nei he pukapuka ke, he kupu a waha ke
|
---|
290 |
|
---|
291 | te moni ia ratou.
|
---|
292 |
|
---|
293 | Kaua rawa e moumou i nga moni utu
|
---|
294 | o o koutou whenua. Ko nga whapu, ko
|
---|
295 | nga pereti, ko nga mea hei painga mo te
|
---|
296 | katoa, a, ma nga tangata katoa e utu,
|
---|
297 | no te mea, ko te Kawanatanga ke to
|
---|
298 | hunga whakahaere i era mea; a, ma nga
|
---|
299 | tangata katoa, Pakeha, Maori, e whai
|
---|
300 | kohaki a ia mo aua mahi.
|
---|
301 |
|
---|
302 | Ko nga tangata e whakahau aua ia
|
---|
303 | koutou kia mahi i era mahi, a ma koutou
|
---|
304 | tonu e utu, he kohuru tena ia koutou, e
|
---|
305 | hara i te mea he whai ta ratou kia ora
|
---|
306 | </pre></Content>
|
---|
307 | </Section>
|
---|
308 | <Section>
|
---|
309 | <Description>
|
---|
310 | <Metadata name="PageNum">2</Metadata>
|
---|
311 | <Metadata name="Image">23__2_2.gif</Metadata>
|
---|
312 | <Metadata name="Source">23__2_2.gif</Metadata>
|
---|
313 | <Metadata name="SourceFile">23__2_2.gif</Metadata>
|
---|
314 | <Metadata name="FileSize">306587</Metadata>
|
---|
315 | <Metadata name="ImageType">GIF</Metadata>
|
---|
316 | <Metadata name="ImageWidth">1280</Metadata>
|
---|
317 | <Metadata name="ImageHeight">1591</Metadata>
|
---|
318 | <Metadata name="ImageSize">306587B</Metadata>
|
---|
319 | <Metadata name="srclink_file">23__2_2.gif</Metadata>
|
---|
320 | <Metadata name="srclinkFile">23__2_2.gif</Metadata>
|
---|
321 | <Metadata name="srcicon"><img src="_httpprefix_/collect/[collection]/index/assoc/[parent(Top):assocfilepath]/[srclinkFile]" width="[ImageWidth]" height="[ImageHeight]"></Metadata>
|
---|
322 | <Metadata name="ThumbType">gif</Metadata>
|
---|
323 | <Metadata name="Thumb">23__2_2_thumb.gif</Metadata>
|
---|
324 | <Metadata name="thumbicon"><img src="_httpprefix_/collect/[collection]/index/assoc/[parent(Top):assocfilepath]/[Thumb]" alt="[Thumb]" width="[ThumbWidth]" height="[ThumbHeight]"></Metadata>
|
---|
325 | <Metadata name="ThumbWidth">80</Metadata>
|
---|
326 | <Metadata name="ThumbHeight">100</Metadata>
|
---|
327 | <Metadata name="ScreenType">jpeg</Metadata>
|
---|
328 | <Metadata name="Screen">23__2_2_screen.jpeg</Metadata>
|
---|
329 | <Metadata name="screenicon"><img src="_httpprefix_/collect/[collection]/index/assoc/[parent(Top):assocfilepath]/[Screen]" width=[ScreenWidth] height=[ScreenHeight]></Metadata>
|
---|
330 | <Metadata name="ScreenWidth">402</Metadata>
|
---|
331 | <Metadata name="ScreenHeight">500</Metadata>
|
---|
332 | <Metadata name="FileFormat">PagedImage</Metadata>
|
---|
333 | <Metadata name="Title">Page Two</Metadata>
|
---|
334 | </Description>
|
---|
335 | <Content><pre>
|
---|
336 | MATARIKI.
|
---|
337 |
|
---|
338 | koutouâÂÂKaoreâÂÂhe mea ke, kia whiwhi
|
---|
339 | ko ratou, kia mate ko koutou.
|
---|
340 |
|
---|
341 | Heoi. Kia tupato i te wa e taea ana;
|
---|
342 |
|
---|
343 | kei maro tonu te haere, te whai okioki-
|
---|
344 | nga, te aha.
|
---|
345 |
|
---|
346 | Whakakorea atu nga tikanga Kaitiaki
|
---|
347 | inaianei tonu kei taka rawa ake ki ona
|
---|
348 | ra a pouri nei, kua tureiti, te whai mahara.
|
---|
349 |
|
---|
350 |
|
---|
351 | Rae-Totara.
|
---|
352 |
|
---|
353 | Rae-Totara. He korero tara mo nga
|
---|
354 | tamariki.
|
---|
355 |
|
---|
356 | UPOKO I.
|
---|
357 |
|
---|
358 | Tena, ka noho matou, a, ka tahi ratou
|
---|
359 | ka haere ki te moana ki te hi ika. Hi ana,
|
---|
360 | a, ka ahiahi ka hoki mai. To matou unga
|
---|
361 | mai ki uta ka totoia o matou waka ki
|
---|
362 | tahaki. Ka tahi matou ka haere ki te
|
---|
363 | kainga, me a matou ika. Haere atu ana, e
|
---|
364 | ka ana nga hangi. Ka tae atu hoki nga
|
---|
365 | ika, a, ka whakataona. Ka tao nga umu,
|
---|
366 | ka tahi ka hui matou ki roto ki te whare
|
---|
367 | runanga.
|
---|
368 |
|
---|
369 | Ka rokohanga atu o matou tetahi
|
---|
370 | kaumatua, ko Te Toonga Ra tona ingoa,
|
---|
371 | e korero ana tona korero ki te iwi kainga.
|
---|
372 | Ka tae Ia tenei kupu, nana, " E hikama, i
|
---|
373 | au e haere ana i te whenua i mua ra; ka
|
---|
374 | rongo au i te korero mo tetahi tangata i
|
---|
375 | whakaturia hei minita karakia.
|
---|
376 |
|
---|
377 | Na, mahi ana taua minita i taua mahi.
|
---|
378 | A, kitea ana e tona hahi, tona he. Ka tahi
|
---|
379 | ka nui te riri o nga tangata ki a ia. Ka
|
---|
380 | tahi a ia ka whakatakatia ki raro i te torona.
|
---|
381 | Na, E hika ma, ka hinga taua tangata i
|
---|
382 | runga i tona mahi karakia.
|
---|
383 |
|
---|
384 | Ko te ingoa o taua tangata ko RAE-
|
---|
385 | TOTARA.
|
---|
386 |
|
---|
387 | UPOKO II.
|
---|
388 |
|
---|
389 | No te mutunga o te mahi a, Rae-Totara i
|
---|
390 | reto o te hahi, katahi pa mai te wehi ki a
|
---|
391 | ia. Katahi ka whakaaro a ia, " Me pehea
|
---|
392 | ra, he oranga moku, ina hoki, kua hinga au
|
---|
393 | i era i mahi karakia oku."
|
---|
394 |
|
---|
395 | UPOKO III.
|
---|
396 |
|
---|
397 | Na, i tahuri a ia kite mahi roia, ma reira
|
---|
398 | ka whiwhi ai ki tatahi oranga mona. Na,
|
---|
399 | mahi ana a ia i tana mahi. Kitea ana e
|
---|
400 | nga tangata o tona iwi he he ana mahi.
|
---|
401 |
|
---|
402 | No te mohiotanga o nga tangata o tona
|
---|
403 |
|
---|
404 | iwi ki a ia, katahi ka riri atu ratou ki a ia.
|
---|
405 | Katahi ka omaoma haere a ia ki ia kainga,
|
---|
406 | ki ia kainga. Na wai ra hoha noa iho taua
|
---|
407 | roia i te nui o te whakatete ki a ia. Kaore
|
---|
408 | he taunga iho mo ona waewae i te nui o te
|
---|
409 | riri.
|
---|
410 |
|
---|
411 | UPOKO IV.
|
---|
412 | Na, i te whenua i mahi ai taua roia.
|
---|
413 |
|
---|
414 | minita i tana mahi roia, e rua nga tino iwi e
|
---|
415 | noho ana i* reira. Ko te Iwi Tawhito, ko
|
---|
416 | te Iwi Hou. No te Iwi Hou Rae-Totara.
|
---|
417 | Otira kihai tona iwi ake i whakaaro nui ki
|
---|
418 | a ia. Kua marama hoki te take.
|
---|
419 |
|
---|
420 | Katahi ka pena te whakaaro a Rae-Totara
|
---|
421 |
|
---|
422 | Kua mutu taku mahi minita. Kua kore
|
---|
423 |
|
---|
424 | toku iwi i pai mai ki au, hei kaiwhakaako
|
---|
425 | mo ratou i runga i taku mahi roia. Heoi.
|
---|
426 | Me pehea ra ahau."
|
---|
427 |
|
---|
428 | UPOKO V.
|
---|
429 |
|
---|
430 | Ko taua iwi ko Iwi Tawhito nui noa atu
|
---|
431 | to ratou, matauranga ki o ratou tikanga
|
---|
432 | whakahaere, ki o ratou ture ake Otira,
|
---|
433 | ngaro ana ia ratou etahi o nga tikanga nui
|
---|
434 | o te Iwi Hou, koia hoki te tino iwi o aua
|
---|
435 | iwi erua.
|
---|
436 |
|
---|
437 | Na, whakatika ana a Rae - Totara,
|
---|
438 | whakaaro ana a ia i roto i aia, '"Kaore toku
|
---|
439 | iwi ake i pai mai ki au hei minita hei kai
|
---|
440 | whakaako ranei mo ratou. Heoi ka huri
|
---|
441 | au ki te Iwi Tawhito ki te Iwi kaore ano
|
---|
442 | mohio ki te kino o taku Iwi ki au."
|
---|
443 |
|
---|
444 | A haere atu ana a ia ki tetahi wahi ke, i
|
---|
445 | roto i te Iwi Tawhito kauhau ai. Ko tona
|
---|
446 | arero tona hoari.
|
---|
447 |
|
---|
448 | Ka mea atu aia ki te Iwi Tawhito i te
|
---|
449 | kino o te mahi a tona iwi kia ratou. I mea
|
---|
450 | atu ano hoki a ia kua tinihangatia ratou o
|
---|
451 | te Iwi Hou, ara etahi o tona iwi ake. Ki
|
---|
452 | tana ki i whanakotia e etahi o ratou nga
|
---|
453 | whenua o te Iwi Tawhito he kore kaore
|
---|
454 | ratou e mohio ki nga ture o to Iwi Hou.
|
---|
455 |
|
---|
456 | A, tetahi ki ano ana, koia ko Rae-Totara
|
---|
457 | te tangata kaha ki te whakaora i o ratou
|
---|
458 | whenua mate, ara i nga whenua i tangohia
|
---|
459 | hetia etona iwi ia ratou. I ki atu ano hoki
|
---|
460 | a ia Ko te Atua Kaha Rawa tona hoa
|
---|
461 | tautoko, ma te Atua a ia e whakakaha i
|
---|
462 | runga i tana mahi whakatika i nga he o
|
---|
463 | mua.
|
---|
464 |
|
---|
465 | UPOKO VI.
|
---|
466 |
|
---|
467 | Na, i to takiwa i uru ai a Rae-Totara i
|
---|
468 | roto i nga mahi kauhau ki te Iwi Tawhito,
|
---|
469 | kei te noho marire tatou, tena hapu i tona
|
---|
470 | kainga, tena hapu i tona kainga.
|
---|
471 |
|
---|
472 | Kaore ho tangata i te mato. Erangi he
|
---|
473 | torutoru ratou i te noho whakatete ki
|
---|
474 | tetahi tangata kotahi o te Iwi mohio, mo
|
---|
475 | etahi whenua. E ki ana tetahi nana etahi
|
---|
476 | wahi o aua whenua; ki ta tetahi i ki
|
---|
477 | na ratou. Otira, ko te iwi nui tonu, ora noa
|
---|
478 | atu ratou i taua takiwa. Nui noa atu te
|
---|
479 | whenua hei kainga noho mo ratou me o
|
---|
480 | ratou tamariki i muri ia ratou
|
---|
481 |
|
---|
482 | UPOKO VII
|
---|
483 |
|
---|
484 | Pena ana te ahua o nga ritenga i te wa i
|
---|
485 | whakatika ai a Rae-Totara ki te mahi whai-
|
---|
486 | korero ki te Iwi Tawhito, ki to whakaora
|
---|
487 | i o ratou mate.
|
---|
488 |
|
---|
489 | Korero nui ana a ia kia ratou. Huihui
|
---|
490 | mai ana nga hapu katoa o taua iwi ki te
|
---|
491 | whakarongo ki ana korero.
|
---|
492 |
|
---|
493 | Ko te tu o ana korero katoa koia tenei.
|
---|
494 | " Ehoa ma o te Iwi Tawhito! Ka nui to
|
---|
495 | koutou mate, ara, o koutou whenua.
|
---|
496 | Kaore koutou e mohio ko enei papa whenua
|
---|
497 | pai e whakaarohia ana e koutou kua riro
|
---|
498 | ki te Iwi Mohio, a, e nohoia ano hoki e
|
---|
499 | ratou, Na Koutou tonu ake aua whenua, nga
|
---|
500 | whenua o koutou tipuna. He he te noho a
|
---|
501 | taua iwi ki runga ki a koutou whenua.
|
---|
502 | Maku o koutou whenua e whakaora e
|
---|
503 | whakahoki.
|
---|
504 |
|
---|
505 | Me tuku mai ki au te whakahaere kia
|
---|
506 | whiti mai ano te ra ki runga i a koutou,
|
---|
507 | Te Iwi i arohaina nuitia e au. Na, i runga
|
---|
508 | i taku mahi ka puta nui ai te moni mo
|
---|
509 | koutou a muri atu. Ko te tangata, kaore
|
---|
510 | he hikipene i roto i tana pakete ka whai
|
---|
511 |
|
---|
512 | koura a ia; ko te tangata kaore ona piihi
|
---|
513 | whenua kotahi, ka whai eka a ia. Koia
|
---|
514 | kaore he rapaki, ka riro ki a ia, he whare,
|
---|
515 | he kiki, he kakahu. Ko nga tangata e
|
---|
516 | mea ana kia haere i runga rerewe, ka
|
---|
517 | hangaia ano he rerewe mo ratou. Ko nga
|
---|
518 | tangata, e mea ana, mo nga whapu, hei
|
---|
519 | unga kaipuke, timu, aha ranei, ka nui to
|
---|
520 | ratou he, ki te kore ratou e haere wawe atu
|
---|
521 | ki a ia, whakaatu ki a ia i o ratou mea
|
---|
522 | katoa e hiahia ana kia meatia e ia."
|
---|
523 |
|
---|
524 | Ko nga korero ena a Rae-Totara ki te
|
---|
525 | Iwi Tawhito.
|
---|
526 |
|
---|
527 | UPOKO VIII.
|
---|
528 |
|
---|
529 | No te rongonga o te Iwi Tawhito ki nga
|
---|
530 | korero a Rae-Totara, mihi nui ana ratou ki
|
---|
531 | te pai.
|
---|
532 |
|
---|
533 | Manawa reka ana ratou i tona kupu mo
|
---|
534 | to nui o te moni kia puta mai kia ratou i
|
---|
535 | runga i tona whakahaere i o ratou whenua,
|
---|
536 | i o ratou taonga. Katahi ano ka marama
|
---|
537 | kia ratou te nui o te he a ta Iwi hou e tau
|
---|
538 | ana kia ratou mo to taha ki o ratou
|
---|
539 | whenua.
|
---|
540 |
|
---|
541 | Kihai i roa o whiriwhiri ana, whakaae
|
---|
542 | ana te nuinga o nga tangata o te Iwi
|
---|
543 | Tawhito o taua takiwa ki nga korero katoa
|
---|
544 | a Rae-Totara. Me te whakaae ano kia
|
---|
545 | hoatu o ratou whenua mate, o ratou whenua
|
---|
546 | ora, mo a ratou mea katoa ki a ia,
|
---|
547 | whakahaere ai, pupuri ai, mo ratou.
|
---|
548 |
|
---|
549 | UPOKO IX.
|
---|
550 |
|
---|
551 | Na, i taua whenua i mahi nei a Rae-Totara
|
---|
552 | i tana mahi, he nui nga taniwha o reira.
|
---|
553 | Engari ho tu taniwha ke atu i a Pekehaua,
|
---|
554 | ia Hotupuku, ia Kataore. Ko nga taniwha
|
---|
555 | horo tangata enei o mua. Ko tetahi o nga
|
---|
556 | tino Taniwha o te whenua i noho nei a
|
---|
557 | Rae-Totara, ko tona ingoa ko te HUPI-
|
---|
558 | RIMI KOOTI. Ko taua taniwha he mahi
|
---|
559 | tika anake tana mahi. Ma taua taniwha
|
---|
560 | e ki, kia pena, ka pena,âÂÂkia
|
---|
561 | pera, ka pera Kaore i kitea e ia te
|
---|
562 | mahi he. Ko nga iwi katoa i noho ra a
|
---|
563 | Rae-Totara i to ratou kainga e tino wha-
|
---|
564 | karongo ana aua iwi katoa ki ki taua Tani-
|
---|
565 |
|
---|
566 | wha. Ko nga taniwha i raro iho i tenei
|
---|
567 | ko HOKO, ko RETI, ko MOKETE me etahi
|
---|
568 | atu. Ko HOKO, ko RETI, he taniwha ahua
|
---|
569 | pai ano aua taniwha â Ko MOKETE, he
|
---|
570 | taniwha whaiwhakaaro tora ki nga iwi u
|
---|
571 | taua whenua. He taniwha whakaputa
|
---|
572 | moni kia ratou. Otira, ko tona he, he nui
|
---|
573 | rawa te pakeke o ana ritenga katoa.
|
---|
574 |
|
---|
575 | Me ho mea ka hoatu etahi moni ki te
|
---|
576 | tangata, a, me he mea ka kore e whakaho-
|
---|
577 | kitia a tonutia aua moni i te takiwa tonu i
|
---|
578 | whakaritetia ai; mehemea ka whakapuku-
|
---|
579 | riritia ranei a ia, he tino autaia a ia, he tino
|
---|
580 | nanakia, he taniwha horo whenua.
|
---|
581 |
|
---|
582 | Nui atu nga tangata i tae atu ki a ia i
|
---|
583 | mate i runga i te pukuriritanga o taua
|
---|
584 | taniwha o Mokete. Koia ano te take i
|
---|
585 | ahua wehi ai nga tangata mohio ki te wha-
|
---|
586 | katata atu ki a ia, kei mato ratou i a ia, kei
|
---|
587 | horomia e ia o ratou whenua.
|
---|
588 |
|
---|
589 | UPOKO X
|
---|
590 |
|
---|
591 | Riro katoa ana ki te ringaringa o Rae-
|
---|
592 |
|
---|
593 | Totara nga whenua mate, me nga whenua
|
---|
594 | ora o etahi o nga hapu rangatira o te Iwi
|
---|
595 | Tawhito, i runga i nga ritenga whakahaere
|
---|
596 | mo ratou.
|
---|
597 |
|
---|
598 | A, no te rironga mai ki a ia i aua whenua
|
---|
599 | a te Iwi Tawhito, katahi ka haere tonu atu
|
---|
600 | a ia ki te Ana o te taniwha Mokete.
|
---|
601 | </pre></Content>
|
---|
602 | </Section>
|
---|
603 | <Section>
|
---|
604 | <Description>
|
---|
605 | <Metadata name="PageNum">3</Metadata>
|
---|
606 | <Metadata name="Image">23__2_3.gif</Metadata>
|
---|
607 | <Metadata name="Source">23__2_3.gif</Metadata>
|
---|
608 | <Metadata name="SourceFile">23__2_3.gif</Metadata>
|
---|
609 | <Metadata name="FileSize">314914</Metadata>
|
---|
610 | <Metadata name="ImageType">GIF</Metadata>
|
---|
611 | <Metadata name="ImageWidth">1280</Metadata>
|
---|
612 | <Metadata name="ImageHeight">1598</Metadata>
|
---|
613 | <Metadata name="ImageSize">314914B</Metadata>
|
---|
614 | <Metadata name="srclink_file">23__2_3.gif</Metadata>
|
---|
615 | <Metadata name="srclinkFile">23__2_3.gif</Metadata>
|
---|
616 | <Metadata name="srcicon"><img src="_httpprefix_/collect/[collection]/index/assoc/[parent(Top):assocfilepath]/[srclinkFile]" width="[ImageWidth]" height="[ImageHeight]"></Metadata>
|
---|
617 | <Metadata name="ThumbType">gif</Metadata>
|
---|
618 | <Metadata name="Thumb">23__2_3_thumb.gif</Metadata>
|
---|
619 | <Metadata name="thumbicon"><img src="_httpprefix_/collect/[collection]/index/assoc/[parent(Top):assocfilepath]/[Thumb]" alt="[Thumb]" width="[ThumbWidth]" height="[ThumbHeight]"></Metadata>
|
---|
620 | <Metadata name="ThumbWidth">80</Metadata>
|
---|
621 | <Metadata name="ThumbHeight">100</Metadata>
|
---|
622 | <Metadata name="ScreenType">jpeg</Metadata>
|
---|
623 | <Metadata name="Screen">23__2_3_screen.jpeg</Metadata>
|
---|
624 | <Metadata name="screenicon"><img src="_httpprefix_/collect/[collection]/index/assoc/[parent(Top):assocfilepath]/[Screen]" width=[ScreenWidth] height=[ScreenHeight]></Metadata>
|
---|
625 | <Metadata name="ScreenWidth">401</Metadata>
|
---|
626 | <Metadata name="ScreenHeight">500</Metadata>
|
---|
627 | <Metadata name="FileFormat">PagedImage</Metadata>
|
---|
628 | <Metadata name="Title">Page Three</Metadata>
|
---|
629 | </Description>
|
---|
630 | <Content><pre>
|
---|
631 | MATARIKI.
|
---|
632 |
|
---|
633 | Tomo rawa atu a ia ki roto i taua Aua.
|
---|
634 | UPOKO XI
|
---|
635 |
|
---|
636 | Heoi.
|
---|
637 |
|
---|
638 | Ka tohetohe, ka tohetohe a Rae-Totara
|
---|
639 |
|
---|
640 | ki te taniwha ki a Mokete kia hoatu he
|
---|
641 |
|
---|
642 | moni ki a ia. Kaore te taniwha e pai.
|
---|
643 |
|
---|
644 | I ki atu a Mokete ki a ia, "E Rae-Totara
|
---|
645 |
|
---|
646 | E matau ana ahau ki a koe, ki ou mahi
|
---|
647 |
|
---|
648 | kino katoa, ki ou mahi patipati ki te Iwi
|
---|
649 |
|
---|
650 | Tawhito, ki ou mahi tinihanga ki a ratou,
|
---|
651 |
|
---|
652 | mo o ratou whenua. E mohio ana hoki
|
---|
653 | wha Tika, e te Hupuirimi Kooti mo ou
|
---|
654 |
|
---|
655 | hara.
|
---|
656 | UPOKO XII.
|
---|
657 |
|
---|
658 | Pouri Kerekere te ngakau o Rae-Totara
|
---|
659 | ki tenei korero a Te Taniwha ki a ia.
|
---|
660 |
|
---|
661 | Kaore rawa atu he moni a Rae-Totara,
|
---|
662 | hei hoko kai mana, kaore he whare ona
|
---|
663 | kaore he hoiho, kaore he kiki, he aha
|
---|
664 | ranei.
|
---|
665 |
|
---|
666 | Ka haere atu a ia, a, ka hoki atu ano a
|
---|
667 | ia ki tu Taniwha kia Mokete.
|
---|
668 |
|
---|
669 | Ka tahi ka whakaatu atu a Rae-Totara
|
---|
670 |
|
---|
671 | ki te Taniwha i etahi pukapuka he mea
|
---|
672 |
|
---|
673 | tuhituhi ki runga. Ka ki atu Rae-Totara
|
---|
674 |
|
---|
675 | ki te Taniwha, "Tirohia! Kia mohio koe
|
---|
676 |
|
---|
677 | ko enei pukapuka, na Te Iwi Tawhito i tuhi
|
---|
678 |
|
---|
679 | o ratou ingoa ki roto. Kua tukua mai
|
---|
680 |
|
---|
681 | e ratou kia au o ratou whenua katoa, me
|
---|
682 |
|
---|
683 | nga mana whakahaere katoa, me te mea
|
---|
684 |
|
---|
685 | tonu naku tonu ake te whenua. Ka hiahia
|
---|
686 | ahau ki etahi moni, heoi, ka hoatu enei
|
---|
687 | pukapuka e au, ka tahi ka riro mai te moni
|
---|
688 | ki au. Mawai hoki e whakaatu atu ki a
|
---|
689 | ratou He tangata mohio hoki ahau ki
|
---|
690 | nganga kopikopikotanga o te ture."
|
---|
691 |
|
---|
692 | Ka rongo te Taniwha ki enei korero, ka
|
---|
693 | noho puku a ia. Ahua pouri ana a ia ki
|
---|
694 | ena korero a Rae-Totara. He aroha nona
|
---|
695 | ki te Iwi Tawhito, ki te iwi, na ratou i
|
---|
696 | tuku atu o ratou whenua ki te roia-minita.
|
---|
697 |
|
---|
698 | UPOKO XIII.
|
---|
699 |
|
---|
700 | Katahi rawa ka whai kupu tu Taniwha.
|
---|
701 | Ka ki atu a ia kia Rae-Totara, '' Kia
|
---|
702 | mohio koe ka hoatu e au nga moni katoa e
|
---|
703 | hiahiata ana e koe i runga i enei pukapuka
|
---|
704 | tuku a te Iwi Tawhito i o ratou whenua ki
|
---|
705 | a koe. Mau te whakaaro, mau to tikanga
|
---|
706 | kia ratou. Kia mohio ana hoki Koe, ki te
|
---|
707 | kore koe e whakahokimai i aku moni
|
---|
708 | koura katoa e hoatu ana e au kia koe, tera
|
---|
709 | ranei au e hoatu ki a koe i te ra tonu i
|
---|
710 | whakaritetia e tana. Kore rawa atu toku
|
---|
711 | ngakau aroha. Ka hamama toka waha, ka
|
---|
712 | horomia e au nga whenua a te Iwi Ta-
|
---|
713 | whito.
|
---|
714 |
|
---|
715 | Mo ratou, me a ratou tamariki a muri
|
---|
716 | tonu atu te mate. E hara hoki "i au to
|
---|
717 | ratou KAITIAKI."
|
---|
718 |
|
---|
719 | UPOKO XIV
|
---|
720 |
|
---|
721 | Na, tangohia ana e Rae-Totara, nga
|
---|
722 | peeke koura, e hia ranei miriona pauna te
|
---|
723 | moni, e hia ranei, a, haere atu ana.
|
---|
724 |
|
---|
725 | E ngari, puritia ana e Te Taniwha nga
|
---|
726 | pukapuka tuku katoa mo te wa hei whaka-
|
---|
727 | hokitanga mai i nga koura, nga moni katoa
|
---|
728 | i namai a Rae-Totara.
|
---|
729 |
|
---|
730 | UPOKO XV
|
---|
731 |
|
---|
732 | Rekareka ana te manawa o Rae-Totara
|
---|
733 |
|
---|
734 | ki te nuinga o te moni i riro mai ki aia.
|
---|
735 | Katahi ano a ia ka whiwhi ki te moni.
|
---|
736 | Katahi ano ka noho a ia i roto i tetahi
|
---|
737 |
|
---|
738 | whare pai. Katahi ano ia ka haere i
|
---|
739 |
|
---|
740 | runga kiki hoiho ranei.
|
---|
741 |
|
---|
742 | E hika ma, ko Horomia i roto i ana
|
---|
743 |
|
---|
744 | kororia katoa kihai rawa i rite ki a Rae-
|
---|
745 |
|
---|
746 | Totara i nga takiwa e nama ana i nga
|
---|
747 |
|
---|
748 | moni ki te Taniwha Mokete i runga i nga
|
---|
749 |
|
---|
750 | whenua o te Iwi Tawhito.
|
---|
751 |
|
---|
752 | UPOKO XVI
|
---|
753 |
|
---|
754 | "Rekareka, rangi tahi, ko Kararu tona
|
---|
755 |
|
---|
756 | mutunga iho."
|
---|
757 |
|
---|
758 | Pau katoa ia Rae\_Totara nga moni i riro
|
---|
759 |
|
---|
760 | mai ki a ia i te Taniwha Mokete.
|
---|
761 |
|
---|
762 | UPOKO XVII.
|
---|
763 |
|
---|
764 | Tera ano etahi tino Taniwha i tana
|
---|
765 | whenua kaore nei i whakahuatia i konei.
|
---|
766 |
|
---|
767 | Ko tetahi o ratou ko KAIWHAKAATU-
|
---|
768 | HARA tona ingoa. Tetahi ingoa ona, ko
|
---|
769 | NIUPEPA -PEREHI, he taniwha mohio ia.
|
---|
770 |
|
---|
771 | Na, pa mai ana te mataku kia Rae-
|
---|
772 | Totara. Nui rawa atu tonu wehi koi
|
---|
773 | whaaki atu te taniwha Nuipepa-Perehi i ona
|
---|
774 | hara ki tu ao katoa. Tetahi kei whakatika
|
---|
775 | te taniwha tika ko Te Hupirimi Kooti ki te
|
---|
776 | putu i a ia mo ona he. Kihai taua taniwha
|
---|
777 | i aro mai kia Rae-Totara ki ona mahi ranei.
|
---|
778 |
|
---|
779 | UPOKO XVIII.
|
---|
780 |
|
---|
781 | No te taenga atu ki te? ra hei whaka hoki-
|
---|
782 | tanga i nga moni kia Mokete, Aue!
|
---|
783 | Tiro tiro kau una! Tahuri kau ana!
|
---|
784 | Paki paki kau ana ki nga pakeke.
|
---|
785 | Nowhea to pene kotahi? Kua rere noa
|
---|
786 | atu ra hoki te weta o te mahi, o nga
|
---|
787 | whenua hoki.
|
---|
788 |
|
---|
789 | Ko te rarunga tenei o te Iwi Tawhito.
|
---|
790 |
|
---|
791 | Riro ana o ratou whenua katoa ki te
|
---|
792 | Taniwha Mokete hei whakangata i tona
|
---|
793 | puku. E hia ranei poraka nunui i horo-
|
---|
794 | mia o ia, o hia ranei?
|
---|
795 |
|
---|
796 | Mate rawa atu te iwi i te Minita-Roia.
|
---|
797 | UPOKO XIX.
|
---|
798 |
|
---|
799 | Ko te pakanga nui i taua whenua i muri
|
---|
800 | ko te riri a te Taniwha ko Te Hupirimi
|
---|
801 | Kooti kia Rae-Totara, mo ona hara ki
|
---|
802 | runga ki te Iwi Tawhito.
|
---|
803 |
|
---|
804 | A, mate ana ko Rae-Totara.
|
---|
805 | UPOKO XX.
|
---|
806 |
|
---|
807 | No te mutunga o nga korero a Taonga-
|
---|
808 | Ra, katahi ka whiriwhiri te iwi kainga.
|
---|
809 | A, Ka tohe atu ratou ki a ia kia korero atu
|
---|
810 | a tetahi po etahi korero atu mo nga mea i
|
---|
811 | kitea e ia i ona haerenga. Whakaae ana
|
---|
812 | a Te Toonga-Ra.
|
---|
813 |
|
---|
814 |
|
---|
815 |
|
---|
816 | He Korero Tara.
|
---|
817 | Ko te Takuta me nga Tio.
|
---|
818 |
|
---|
819 | Na e noho ana ki tetahi Takuta, tetahi
|
---|
820 | tamaiti tane, e akona ana a ia e Tu Takuta
|
---|
821 | ki nga mahi rongoa, ki etahi mahi Takuta
|
---|
822 | hoki. I whakatika taua Takuta i haere ki
|
---|
823 | te toro) i tetahi turoro. I haere tahi raua
|
---|
824 | ko taua tamaiti. Tae atu raua ki roto kia
|
---|
825 | kite i taua turoro. Ka titiro te Takuta,
|
---|
826 | katahi ka ki atu ki a ia, " E hoa, whatero
|
---|
827 | to arero." Na, no te kitenga o te Takuta
|
---|
828 | i te arero o taua turoro, katahi ka ki atu te
|
---|
829 | Takuta ki a ia " E hoa, akuanei koe ka tino
|
---|
830 | mate rawa atu. I te kai tio koe." Katahi,
|
---|
831 | ka nai te wehi o te turoro. Ka '? wiriwiri
|
---|
832 | tona tinana katoa. No te hokinga atu o te
|
---|
833 | Takuta raua ko tona hoa te tamaiti raka,
|
---|
834 | katahi ka patai atu te tamaiti ki te Takuta;
|
---|
835 |
|
---|
836 | " E hoa, na te aha koe i mohio ai i te kai
|
---|
837 | tio te turoro." Katahi, ka kata atu taua
|
---|
838 |
|
---|
839 | Takuta i a ia "Te take i mohio ai ahau, i
|
---|
840 | kitea e au nga anga e tawheta una i raro i
|
---|
841 | tona moenga.'' Katahi ka noho mohio
|
---|
842 | tamaiti.
|
---|
843 |
|
---|
844 | Na, muri iho i tena, katahi ka tonoa atu
|
---|
845 | te Takuta ki te toro i te turoro ra i etahi
|
---|
846 | rangi noa o muri mai. Te taenga atu te
|
---|
847 | tamaiti ra, ka ui atu a ia ki te turoro. '" E
|
---|
848 | hoa kei te pewhea to mate." Katahi ki
|
---|
849 | atu te tamaiti -
|
---|
850 |
|
---|
851 | ki atu " E hoa, akuanei koe ka mate rawa
|
---|
852 | atu, no te mea, i te kai hoiho koe, ki taku
|
---|
853 | titiro atu ki te ahua o tou arero." Katahi
|
---|
854 | ka tino mataku rawa taua turoro, muri iho
|
---|
855 | ka puku riri. Ka tahi ka whakatika mai
|
---|
856 | nga whanaunga' a taua turoro, me tona
|
---|
857 | wahine, ka pana i taua tamaiti. Ka tahi ka
|
---|
858 | hoki tangi tana tamaiti, ki tona rangatira,
|
---|
859 | ara ki te tino Takuta. Te taenga atu o
|
---|
860 | tiwa. tamaiti ki tona rangatira puhipuhi ana
|
---|
861 | nga kanohi o te tamaiti. Katahi ka patai
|
---|
862 |
|
---|
863 | ano te Takuta ki a ia "E hika, heaha to
|
---|
864 |
|
---|
865 | mate, i puhipuhi na o kanohi? Me te
|
---|
866 |
|
---|
867 | mea tonu i te tangi koe" Katahi ano ka
|
---|
868 |
|
---|
869 | ki atu tana tamaiti ki tona rangatira. "E
|
---|
870 |
|
---|
871 | koro E! He mate tonu. No taku taenga
|
---|
872 |
|
---|
873 | atu kia kite i te turoro, katahi au ka ki atu,
|
---|
874 |
|
---|
875 | kia whatero tona arero. No tona whate-
|
---|
876 |
|
---|
877 | rotanga katahi au ka ki atu. "E hoa,
|
---|
878 |
|
---|
879 | akuanei koe ka tino mate rawa atu. Katahi
|
---|
880 |
|
---|
881 | ka ki mai te turoro ra ki au, na te aha koe
|
---|
882 |
|
---|
883 | i mohio ai. Ka ki atu au, i te kai hoiho
|
---|
884 |
|
---|
885 | koe." Katahi te Takuta ka ki atu ki tona
|
---|
886 |
|
---|
887 | tamaiti. Na te aha koe i -
|
---|
888 |
|
---|
889 | korero pena ki te whakawehi te turoro
|
---|
890 | ra." Katahi te tamaiti ka ki atu. "E hoa
|
---|
891 |
|
---|
892 | he kitenga atu naku i tetahi nohoanga
|
---|
893 |
|
---|
894 | hoiho me te paraire i raro i te moenga ra o
|
---|
895 |
|
---|
896 | te turoro ra. Pena hoki me tahau i ki mai
|
---|
897 |
|
---|
898 | ki au i runga i taku patai ki a koe. "Na
|
---|
899 |
|
---|
900 | te aha koe e mohio ai, i te kai tio te turoro
|
---|
901 |
|
---|
902 | ra." A, ka ki mai ra koe ki au, no te
|
---|
903 |
|
---|
904 | kitenga atu i nga anga i raro i tona moenga.
|
---|
905 |
|
---|
906 | Ka waihoki me tenei, na reira au i mohio
|
---|
907 |
|
---|
908 | ki te korero pena ki taua turoro. Mai ra,
|
---|
909 |
|
---|
910 | ko ahau raru ana ahau te patu.
|
---|
911 |
|
---|
912 |
|
---|
913 | Ki nga tangata Maori katoa
|
---|
914 | o te Motu nei.
|
---|
915 |
|
---|
916 | HE whakaatu tenei kia kite mai koutou i
|
---|
917 | tu whakataunga .1 te Hupirimi Kooti i te
|
---|
918 | whakawa a TAREHA TE MOANANUI
|
---|
919 | rami ko TE RIIHI, Roia.
|
---|
920 |
|
---|
921 | Kotahi tau o tenei whakawa e haere ana
|
---|
922 | i Poneke, a. tao mai ki Nepia. Na, whiri-
|
---|
923 | whiritia ana e te Hupirimi Kooti, kitea ana
|
---|
924 | KO TE RIIHI TE MEA I HE. I TINO
|
---|
925 | WHAKAHENGIA TE RUHI E TE
|
---|
926 | HUPIRIMI KOOTI mo nga moni a Tare-
|
---|
927 | ha i riro kia aia, ani, i puritia e iaâÂÂtana
|
---|
928 | kii mo ana, mahi roia, mo nga whenua a
|
---|
929 | Tareha. Na, ki ana Te Hupirimi Kooti,
|
---|
930 | me Tareha hoki, he he tana puritanga e ia-tana
|
---|
931 | taua moni, ara, i te waru rau pauna, i te te
|
---|
932 | kau ma iwa hereni, me etoru kapa-âÂÂ
|
---|
933 | ã819 198 3 (d.
|
---|
934 |
|
---|
935 | Ko tu kupu tenei; i Te Hupirimi Kooti,
|
---|
936 | kia utua e ia, o To Riihi tenei moni 819
|
---|
937 | 193 3d kia Tareha INAIANEI.
|
---|
938 | </pre></Content>
|
---|
939 | </Section>
|
---|
940 | <Section>
|
---|
941 | <Description>
|
---|
942 | <Metadata name="PageNum">4</Metadata>
|
---|
943 | <Metadata name="Image">23__2_4.gif</Metadata>
|
---|
944 | <Metadata name="Source">23__2_4.gif</Metadata>
|
---|
945 | <Metadata name="SourceFile">23__2_4.gif</Metadata>
|
---|
946 | <Metadata name="FileSize">281956</Metadata>
|
---|
947 | <Metadata name="ImageType">GIF</Metadata>
|
---|
948 | <Metadata name="ImageWidth">1280</Metadata>
|
---|
949 | <Metadata name="ImageHeight">1584</Metadata>
|
---|
950 | <Metadata name="ImageSize">281956B</Metadata>
|
---|
951 | <Metadata name="srclink_file">23__2_4.gif</Metadata>
|
---|
952 | <Metadata name="srclinkFile">23__2_4.gif</Metadata>
|
---|
953 | <Metadata name="srcicon"><img src="_httpprefix_/collect/[collection]/index/assoc/[parent(Top):assocfilepath]/[srclinkFile]" width="[ImageWidth]" height="[ImageHeight]"></Metadata>
|
---|
954 | <Metadata name="ThumbType">gif</Metadata>
|
---|
955 | <Metadata name="Thumb">23__2_4_thumb.gif</Metadata>
|
---|
956 | <Metadata name="thumbicon"><img src="_httpprefix_/collect/[collection]/index/assoc/[parent(Top):assocfilepath]/[Thumb]" alt="[Thumb]" width="[ThumbWidth]" height="[ThumbHeight]"></Metadata>
|
---|
957 | <Metadata name="ThumbWidth">81</Metadata>
|
---|
958 | <Metadata name="ThumbHeight">100</Metadata>
|
---|
959 | <Metadata name="ScreenType">jpeg</Metadata>
|
---|
960 | <Metadata name="Screen">23__2_4_screen.jpeg</Metadata>
|
---|
961 | <Metadata name="screenicon"><img src="_httpprefix_/collect/[collection]/index/assoc/[parent(Top):assocfilepath]/[Screen]" width=[ScreenWidth] height=[ScreenHeight]></Metadata>
|
---|
962 | <Metadata name="ScreenWidth">404</Metadata>
|
---|
963 | <Metadata name="ScreenHeight">500</Metadata>
|
---|
964 | <Metadata name="FileFormat">PagedImage</Metadata>
|
---|
965 | <Metadata name="Title">Page Four</Metadata>
|
---|
966 | </Description>
|
---|
967 | <Content><pre>
|
---|
968 | MATARIKI.
|
---|
969 |
|
---|
970 | Kua tae atu hoki kia Te Riihi, i Tura-
|
---|
971 | nganui te tino tono a te Hupirimi Kooti
|
---|
972 | kia utua taua moniâÂÂme te kupu hoki
|
---|
973 | a Te Hupirimi Kooti kia Te Ruhi, kaore e
|
---|
974 | tika taua mau i te ã819 19s 3d moni a
|
---|
975 | Tareha.
|
---|
976 |
|
---|
977 | I ki ano hoki Te Hupirimi Kooti,
|
---|
978 |
|
---|
979 | Kaore i marama nga mahi i kiia e To
|
---|
980 | Ruhi i mahia e ia ma Tareha.
|
---|
981 |
|
---|
982 | Kaore i marama te ra, te marama, te tau
|
---|
983 | ranei, i mahia ai e i Te Riihi ana mahi mo
|
---|
984 | Tareha.
|
---|
985 |
|
---|
986 | Kaore hoki i marama i mahia ranei taua
|
---|
987 | mahi mo Tareka, mo etahi Maori ke atu
|
---|
988 | ranei.
|
---|
989 |
|
---|
990 | Kaore hoki i marama mo te
|
---|
991 | whenua, mo te ahu ranei, aua
|
---|
992 | mahi a te Riihi.
|
---|
993 |
|
---|
994 | I whakakorea rawatia e Tareha aua mahi
|
---|
995 | a Te Riihi ki runga ki a ia. 1 ki hoki taua
|
---|
996 | kaumatua, kaore rawa a ia i whakatu i a te
|
---|
997 | Ruhi hei mahi i nga mahi mo te taha ki te
|
---|
998 | waru rau pauna. Na, tae noa ki te kai
|
---|
999 |
|
---|
1000 | whakamaori a te Riihi o mua, ara, kia Te
|
---|
1001 | Waiti kaumatua, he kaiwhakawa hoki ia.
|
---|
1002 | Ko taua kupu tenei ki te Hupirimi Kooti,
|
---|
1003 | i tino whakakorea rawatia a Te Riihi e
|
---|
1004 | Tareha i runga i aua mahi.
|
---|
1005 |
|
---|
1006 | No muri mai i taua whakakoretanga
|
---|
1007 | tohe tonu te Ruhi ki te tono utu kia
|
---|
1008 | Tareha, A, kitea ana e Te Hupirimi Kooti,
|
---|
1009 | ehe ana te mahi a te Riihi.
|
---|
1010 |
|
---|
1011 | KATI, KO TE TINO WHAKATAU-
|
---|
1012 | NGA TENEI A TE HUPIRIMI KOOTI
|
---|
1013 | âÂÂME UTU E TE RUHI. KIA TARE-
|
---|
1014 | HA INAIANEI -
|
---|
1015 |
|
---|
1016 | Na Tareha taua moni ua Te Riihi i pu-
|
---|
1017 | puri pokanoa.
|
---|
1018 |
|
---|
1019 | Na, e haere atu ana tenei panui, i te
|
---|
1020 | Tonga nei. E ahu atu ana ki o matou
|
---|
1021 | whanaunga ki o matou hoa i te Tai Ra-
|
---|
1022 | whiti, a rauna noa te Motu nei.
|
---|
1023 |
|
---|
1024 | E hoa ma! Kia noho tatou i runga i
|
---|
1025 | te matauranga, i te mohiotanga,âÂÂMehemea
|
---|
1026 | ka tono tatou ki te tahi roia kia mahia
|
---|
1027 | e ia a tatou mahi, tonoa ki a ia, kia mara
|
---|
1028 |
|
---|
1029 | ma tana utu mo tana mahi i to tuatahi, a,
|
---|
1030 | ka tiro atu tatou e pai ana, a, tuhia rawa-
|
---|
1031 | tia ki te pukapuka tana whakaaetanga-a-
|
---|
1032 | katahi tatou ka whakaae. Tenei, ko te
|
---|
1033 | kahu noa i roto i te pouritanga. AUE!
|
---|
1034 | E hika ma E! Ka mate tatou! Ka mate
|
---|
1035 | tatou! Ko totatou tino takanga tena ki
|
---|
1036 | te ahi-whanariki, mamae mutunga kore,
|
---|
1037 | ake tonu atu.
|
---|
1038 |
|
---|
1039 | Kia WIREMU RU RIIHI, no
|
---|
1040 | Nepia aia i mua, engari, no Kihi-
|
---|
1041 | pane, Papete Pei, inaianei, i roto
|
---|
1042 | i te koroni o Nui Tireni, roia, kia
|
---|
1043 | WIREMU PERE, kia RIPE-
|
---|
1044 | RATA KAHUTU, no taua
|
---|
1045 | Papeti Pei, ano raua, he tangata
|
---|
1046 | Maori.
|
---|
1047 |
|
---|
1048 | KIA MOHIO KOUTOU, kia kotahi
|
---|
1049 | marama i muri iho i te panuitanga
|
---|
1050 | i tenei panui i roto i nga nupepa erua i taia
|
---|
1051 | i Kihipane me nga niupepa erua i taia i
|
---|
1052 | Poneke, ka hokona e au ka tukuna atu
|
---|
1053 | ranei e au kia hokona kia maketetia, nga
|
---|
1054 | whenua i whakaatutia i roto i tehaki puka-
|
---|
1055 | puka mokete i tuhia i te 26 o nga ra o Pepuere,
|
---|
1056 | 1879, (i rehitatia i te tari Rehita Pukapuka
|
---|
1057 | i Nepia i raro i te nama 13175). Ko taua
|
---|
1058 | pukapuka i waenganui ia koutou o tetahi
|
---|
1059 | taha, me au ko PEREHIWA PAAKA, i
|
---|
1060 | whakahuatia i raro iho nei o tetahi taha.
|
---|
1061 | Na, ka hokona, ka maketetia aua whenua,
|
---|
1062 | kite kore koutou e utu mai ki au i nga tino
|
---|
1063 | moni pukai i whakatuturitia mai ki au i runga
|
---|
1064 | i taua pukapuka mokete, te toenga ranei, me
|
---|
1065 | nga inateretiâÂÂnga moni whakapiki katoa,
|
---|
1066 | e tika ana kia uta ki au i runga i taua puka-
|
---|
1067 | puka mokete.
|
---|
1068 |
|
---|
1069 | Na, tenei ano hoki tetahi, kia mohio
|
---|
1070 | koutou, ko te take i tukuna atu e au tenei
|
---|
1071 | panui kia panuitia, koia tenei,âÂÂaraâÂÂkaore
|
---|
1072 | ano koutou i utu mai ki au i nga tino moni
|
---|
1073 | pukai me nga moni inateretiâÂÂnga moni
|
---|
1074 | whakapiki i whakaaetia i runga i nga ritenga
|
---|
1075 | i whakaatutia i roto i taua pukapuka mokete.
|
---|
1076 |
|
---|
1077 | I tuhia i tenei te 12 o nga ra o Maehe
|
---|
1078 | 1881.
|
---|
1079 |
|
---|
1080 | NA PEREHIWA PAAKA.
|
---|
1081 | Hiu J. WIINI.
|
---|
1082 | Roia, Kihipane.
|
---|
1083 |
|
---|
1084 | KI O MAUA HOA MAORI O TE TAI
|
---|
1085 | RAWHITI.
|
---|
1086 |
|
---|
1087 | Ehoa ma,âÂÂTena koutou kua tae ki te
|
---|
1088 | takiwa pupuhi manu. Na, Kanui te manu
|
---|
1089 | o tenei tau. Ka nui te momona. Kati Kia
|
---|
1090 | kaha koutou ki te pupuhi manu i tenei tau.
|
---|
1091 | Ki te hiahia koutou ki te Paura, ki te Hota,
|
---|
1092 | ki te Tingara, me haere mai koutou ki te
|
---|
1093 | whare maitai o Panera rana ko Paerana hoko
|
---|
1094 | ai. Kei a maua hoki nga pu tino pai, hei
|
---|
1095 | pupuhi manu, he pu tupara, he pu haki
|
---|
1096 | mana, me etahi tu pu atu. Mehemea e hia-
|
---|
1097 | hia ana koutou kia whakapaitia a koutou pu
|
---|
1098 | me haere mai ano koutou ki a Panera raua
|
---|
1099 | ko Paerana. He maha hoki nga pu kei a
|
---|
1100 | maua. He ngawari te utu. Kia mohio
|
---|
1101 | koutou me haere mai koutou kia maua, kia
|
---|
1102 | Panera raua ko Paerana i te whare maita
|
---|
1103 | i Kihipane. Ko te tino whare tenei o te
|
---|
1104 | Tai Rawhiti hei hoko i nga Paura, Hota,
|
---|
1105 | Tingara, Pu, me aua tu mea katoa. Kei a
|
---|
1106 | maua hoki nga Kakahu Wahine, Kakahu
|
---|
1107 | tane, Kakahu tamariki nga hu tane nga hu
|
---|
1108 | wahine me nga nohoanga tane nohoanga wa-
|
---|
1109 | hine, me te Te Huka, Paraoa. Kei a maua
|
---|
1110 | hoki nga parau, nga rakuraku me aua tu
|
---|
1111 | mea katoa hei mahi paamu.
|
---|
1112 |
|
---|
1113 | ENGAWARI ANA TE UTU,
|
---|
1114 |
|
---|
1115 | Kei wareware koutou, na o koutou hoa, na
|
---|
1116 | PANERA RAUA KO PAERANA,
|
---|
1117 | I TE WHARE MAITAI,
|
---|
1118 | KIHIPANE.
|
---|
1119 |
|
---|
1120 | TE HOKO O WHATAUPOKO
|
---|
1121 | Ka tino hokona rawatia
|
---|
1122 |
|
---|
1123 | 12,400 nga eka o Whataupoko
|
---|
1124 | Poraka, nui atu, iti iho
|
---|
1125 | ranei.
|
---|
1126 |
|
---|
1127 | Ko taua whenua e takoto ana i te takiwa
|
---|
1128 | o Papati Pei, e tutata ana ki te taone o Kihi-
|
---|
1129 | pane.
|
---|
1130 |
|
---|
1131 | Ko tenei hoko i runga i te tono o Paaka,
|
---|
1132 | te kaitango mokete. Ka haere hoki tenei
|
---|
1133 | hoko i ronga i te whakahaere o te Kai Rehi-
|
---|
1134 | ta o te Hupirimi Kooti i Nepia i raro i nga
|
---|
1135 | tikanga o te Tare whakatikatika i te ture
|
---|
1136 | hoko whenua, 1860, i raro hoki i nga tikanga
|
---|
1137 | o te Ture, 1870, e whakamana ana i nga kai-
|
---|
1138 | tango mokete ki te hoko i nga whenua i
|
---|
1139 | moketetia kia ratou.
|
---|
1140 |
|
---|
1141 | Na, kua tae atu te tono ki a PITI raua ko
|
---|
1142 | PENETI, na Paora A. F. Paata, kai Rehita
|
---|
1143 | o te Hupirimi Kooti o Nepia i tuku atu taua
|
---|
1144 | tono kia raua I RUNGA I TE WHAKAAE-
|
---|
1145 | TANGA o ke kaitango o te mokete, e kia ho-
|
---|
1146 | kona, kia maketetia nuitia i ta raua
|
---|
1147 | whare makete i te taone o Kihipane a
|
---|
1148 | TE PARAIRE, te 29 o nga ra o APEREIRA,
|
---|
1149 | 1881, i te rua haora me te hawhe i muri iho
|
---|
1150 | i te tina.
|
---|
1151 |
|
---|
1152 | WAHI TUATAHI e hokona ana.
|
---|
1153 | Katoa o taua piihi whenua tona nuinga
|
---|
1154 | 12, 400 nga eka, nui atu iti iho ranei, tetahi
|
---|
1155 | wahi o
|
---|
1156 |
|
---|
1157 | WHATAUPOKO,
|
---|
1158 |
|
---|
1159 | i te takiwa o Turanga, Papati Pei. Koia te
|
---|
1160 | whenua i whakahuatia i roto i tetahi puka-
|
---|
1161 | puka, a, i raro i te mana o taua pukapuka, i
|
---|
1162 | runga hoki i ana tikanga e hokona ana e te
|
---|
1163 | kai tango i te Mokete e PAAKA, taua whenua
|
---|
1164 |
|
---|
1165 | KO TE WAHI TUARUA.
|
---|
1166 |
|
---|
1167 | Te whaitaketanga, me te paanga, tera e
|
---|
1168 | riro mai ki te kai tango i te mokete i runga
|
---|
1169 | i tetahi kotahi mano eka kaore i uru ki roto
|
---|
1170 | ki te 12, 400, i muri mai i te utunga atu i nga
|
---|
1171 | moni 6500 me nga inatereti i whakatu
|
---|
1172 | turutia ki tetahi tangata ke (kote wahi tenei
|
---|
1173 | e mohiotia ana kei a Makitanara) e nga kai
|
---|
1174 | tuku i te mokete.
|
---|
1175 |
|
---|
1176 | KO WHATAUPOKO
|
---|
1177 |
|
---|
1178 | Ko tenei whenua e hokona aua i runga i te
|
---|
1179 | tono a PAAKA e takoto ana ki te hangai-
|
---|
1180 | tanga ki te taone, a, ko te awa o Waimate
|
---|
1181 | te rohe i Waenganui i taua whenua, me nga
|
---|
1182 | whenua e mohiotia nuitia ana ko Pouawa me
|
---|
1183 | Kaiti.
|
---|
1184 |
|
---|
1185 | Ko nga ritenga enei mo te hoko. Kotahi
|
---|
1186 | wahi o nga wahanga e wha o te moni, ara
|
---|
1187 | tetahi koata ha utua tonutia i te takiwa tonu
|
---|
1188 | ka hokona te whenua ko WHATAUPOKO
|
---|
1189 | Ko te toenga o te moni me utu i te whakao-
|
---|
1190 | tinga o te pukapuka tuku i roto, i nga ra i
|
---|
1191 | whakaritetia i runga i nga tikanga o te hoko.
|
---|
1192 |
|
---|
1193 | Ko nga tangata e hiahia ana ki te patai mo
|
---|
1194 | nga tikanga mo te taha ki te hoko. me ui
|
---|
1195 | atu ratou ki te Roia mo Paaka i Kihipane
|
---|
1196 | ara kia.
|
---|
1197 |
|
---|
1198 | H. J. WIINI.
|
---|
1199 |
|
---|
1200 | Roia, Kihipane.
|
---|
1201 | </pre></Content>
|
---|
1202 | </Section>
|
---|
1203 | </Section>
|
---|
1204 | </Section>
|
---|
1205 | </Archive>
|
---|