MATARIKI " KO IA HE TARINGA ONA HEI WHAKARONGO ME WHAKARONGO." No. 2. TAURANGANUI, MEI 14, 1881. Matariki. MEI 14, 1881. Te Kaiwhakaora i nga Whenua mate. I nga tau e toru kua hori ake nei, ka tae mai te Roia hei whakahaere i nga Maori o tenei takiwa, ara, o Turanga. I ki ia i reira, he pirau rawa nga tikanga hoko i nga whenua Maori o tenei takiwa. A, hei mea, kia taea ai te tika me te pono, koia te take i kara- ngatia ai ia kia haere mai, mana e whakatikatika aua mea katoa, kia takoto ai nga mahi pera mo a muri ake i runga i nga huarahi marama. I mea ano ia " e hara taku i te whakahe, i te whakararuraru, erangi, he whakatika- tika i nga he katoa u mua, a, he hapai hoki i nga mea i tika." Na, e hoa ma, e haere ana tenei ki te toru o nga tau, He aha te mea kua pahure i a ia? Kaore noa iho. I pau tena takiwa roa i a ia ki te mahi wha- kawa tekateka noa iho i nga tangata e whakatete ana ki aia. He kai pakari nana te maua hara. Kua kitea he parati tona rupahu. I te tuatahi ra he tangata ia e mau ana ki te rangimarie. He aha ra i hoa riri ai nga tangata o nga wahi kotoa ki aia? He aha ra i kore ai e taea e ia te whakaotioti nga mahi nunui i tangohia nei e ia ki roto ki tona ringaringa i tona taenga mai? Kua rite ano ranei ana mea i korero ai mo Whataupoko? I mangai nui ia, i ki, kaore rawa i tika te take o Paaka raua ko Makitanara, erangi ko te whenua ka hoki katoa mai i a ia. He aha ra i kore ai e tutuki tera kupu ana? Ehara ia nei i te mea na tona kore-roro ki te whakahaere ritenga mo runga i taua whenua i hore ai e puta ake he pai ki runga ki nga Maori? I whakaatu tetahi tino tohunga-mahi- whika i mua ra, he nui te mate mo nga Maori i roto i aua whakaritenga, no te mea, i runga i te haua o te Kaiwhaka- rite, tau ke ana te painga ki te taha Pakeha. A, tika tonu taua kupu. Kei whea koki a Whataupoko inaianei? Kei whea hoki ra te £60, 000 i kiia nei e taua Wahahuka, ka puta mai i roto i tana mahi, a,, ka whakahaerea hei oranga mo nga tangata o te Karaati o Whatau- poko? Me he auahi te whakangaro- manga atu!—te kitea— Otira, ka pena katoa nga mahi a tena tangata i whakatu noa nei i a ia hei —Kaitiaki. - Ko nga tangata kua ate mataki taki i nga mahi a tena Pakeha— i nga wahi katoa e noho ana ia, kei te tino mohio he pera anake nga mahi e hangaia ana i roto i a Ia, ara, kaore rawa atu he paku kiko o roto. Kaore ia e mohio ki te whakahaere tikanga mo te ora. Ki tana mahara pena tonu te titiro atu a te katoa ki ana ritenga, me tana tonu ake. Nowhea hoki e pena te tangata marama? Ko nga tangata kore whakaaro anake e raru ana i tana tinihanga.* A, ko nga Maori ano hoki tetahi i te mea, kaore ano ratou i whi- whi ki nga matauranga o te Pakeha. Kaore e ahei ia ratou te whiriwhiri, te utu tika mo ana rawa. Heoi mo Wha- taupoko. Tena! He aha te oranga, te painga ranei, kua puta ki nga Maori i runga i Pakowai, i whakaaetia e Te Honehana kia whaka hokitia tonutia ki nga Maori hei whenua tuturu mo ratou Kei a wai a Pakowai inaianei? Kei nga Maori? Ehara. He aha te oranga, te painga ranei kua puta ki nga Maori i runga i Maraetaha, Te Kuri Te Kaiparo, nga poraka whenua Matawhero, ara, nga whenua katoa i tukuna e nga Maori kia whakahaeretia e taua roia. Kei whea nga Heke i haere mai nei i tawahi hei noho mo Pouawa? A whea ra oti ai a Kaiti? Kua hoki ano ki nga Maori nga whenua i hokona nei kia Te Rire kua mate?"E hara i a nei hoki." Ka- tahi ano te waha huka, ko te Pakeha e tiaki nei i nga whenua o nga Maori, nana hoki te ki ka Taea katoatia e ia era mahi. Heoi. " E kore hoki te ra- kau ataahua e hua i te hua kino; e kore ano hoki te rakau kino e hua i te hua ataahua." He Kai Tiaki Mo Nga Kai Tiaki. No te nui rawa o te tikanga o rotu i tenei mea i te Kaitiaki, kitea ana e te Kawanatanga e tika ana kia whakaturia tetahi tangata whakaaro rangatira, whi- whi matauranga hoki, hei tiaki, hei whakahaere i o nga rawa o era tangata, e noho haua ana, kaore nei e kaha ki te whakahaere ia ratou taonga. I peneitia te tikanga, no te mea i kitea te whaka- haere kino a nga kaitiaki whakatunoa iho nei, ara, te tahuri ki te whakawhiwhi i nga tangata e whakahaera ana e ratou i runga i te tiaki, anga ke aua te kaitiaki ki te whakapau, ki te whakangaro, ki te kai noa iho i nga mea i tukua ra ki te ratou ringa pupuri ai. No reira ka kitea he tikanga nui kei roto i tenei mea u Kai tiaki. He mana nui kei roto i tera mea. E taea ana e te ngakau kino te whakahaere kino, e te ngakau pai te whakahaere pai. Ko nga mea e hiahia ana ki te hoko i o ratou whenua, me hanga tonu te haere ki te kai hoko me riro rawa mai ki o ratou ringaringa te utu o te ratou whenua, me nooti, ma hiriwa, me koura ranei. Kia tupato rawa i nga mahi. Kamupene, e noho nei he pukapuka ke, he kupu a waha ke te moni ia ratou. Kaua rawa e moumou i nga moni utu o o koutou whenua. Ko nga whapu, ko nga pereti, ko nga mea hei painga mo te katoa, a, ma nga tangata katoa e utu, no te mea, ko te Kawanatanga ke to hunga whakahaere i era mea; a, ma nga tangata katoa, Pakeha, Maori, e whai kohaki a ia mo aua mahi. Ko nga tangata e whakahau aua ia koutou kia mahi i era mahi, a ma koutou tonu e utu, he kohuru tena ia koutou, e hara i te mea he whai ta ratou kia ora